M&B: Vẫn nhiều rủi ro

Thị trường mua bán sáp nhập các doanh nghiệp của Việt Nam đang ngày càng sôi động. Nhiều thương vụ đã thu được thành công, đem lại những hiệu quả nhất định. Tuy nhiên theo các chuyên gia, thị trường này trong nước vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Từ năm 2007, nhờ sự thăng hoa của nền kinh tế và sự bùng phát các hoạt động đầu tư ở những nước đang phát triển, các thương vụ mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A) xuyên quốc gia nhằm đến các công ty Việt Nam đã gia tăng mạnh mẽ cả về quy mô lẫn giá trị. Hoạt động này được dự báo sẽ tiếp tục sôi động trong năm nay.

Ông Phạm Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Đổi mới doanh nghiệp

Liên quan đến vấn đề này, VnMedia đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Đổi mới doanh nghiệp, Văn phòng Chính phủ.

- Xin ông cho biết các hình thức M&A phổ biến nhất mà hiện Việt Nam đang áp dụng ?

Các hình thức M&A mà Việt Nam đang áp dụng đó là: chuyển giao quyền đại diện của chủ sở hữu đối với phần lớn vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp có vốn Nhà nước; chuyển nhượng phần vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp có vốn Nhà nước; chào mua công khai và sáp nhập doanh nghiệp thông qua hình thức hoán đổi cổ phiếu đối với các DNNN đã cổ phần hóa và niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán.

Các hình thức trên dự báo cũng sẽ trở nên phổ biến trong năm nay.

- Ông có thể lấy một ví dụ cụ thể về hình thức này?

Có thể lấy một ví dụ điển hình về hình thức M&A là các thương vụ của Tập đoàn dầu khí Việt Nam.

Năm 2009, Tập đoàn dầu khí Việt Nam đã tiến hành chuyển nhượng phần vốn của Tập đoàn nắm giữ tại một số công ty thành viên hoạt động trong các ngành nghề không nằm trong lĩnh vực kinh doanh chính như: đầu tư tài chính, chứng khoán, bất động sản, truyền thông để tập trung phát triển lĩnh vực kinh doanh chính.

Đồng thời, Tập đoàn này cũng tiến hành hợp nhất (Công ty Chế biến và kinh doanh dầu mỏ với Công ty Thương mại dầu khí), tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu Nhà nước (Công ty Thương mại và Kỹ thuật đầu tư PETEC); nhận chuyển nhượng phần vốn góp của Nhà nước tại một số công ty cổ phần kinh doanh xăng dầu do SCIC quản lý nhằm phát triển hệ thống bán hàng, đáp ứng nhu cầu bao tiêu sản phẩm của các nhà máy lọc dầu.

- Việc thực hiện các thương vụ M&A có thuận lợi và khó khăn hay những nguy cơ tiềm ẩn gì ?

Việc sáp nhập, hợp nhất các doanh nghiệp mang lại nhiều lợi ích, tuy nhiên trong quá trình thực hiện cũng cho thấy vẫn còn nhiều nguy cơ đang tiềm ẩn trong những thương vụ này.

Cụ thể, trong nhiều trường hợp, hiệu quả của việc sáp nhập, hợp nhất DNNN không đạt được mục tiêu như mong muốn; doanh nghiệp sau khi sáp nhập, hợp nhất không có chuyển biến gì tốt hơn trước khi sáp nhập, hợp nhất, thậm chí không ít trường hợp còn yếu đi.

Hầu hết các doanh nghiệp được sáp nhập, hợp nhất có quy mô nhỏ, không phải là DN mạnh, số đông là hiệu quả sản xuất, kinh doanh kém, nợ nần nhiều, cơ cấu lao động không hợp lý. Sau khi sáp nhập, hợp nhất, doanh nghiệp mới phải xử lý nhiều vấn đề tồn đọng như lỗ, nợ, lao động dôi dư.

Sản phẩm của các doanh nghiệp chưa có thương hiệu và chỗ đứng vững trên thị trường; trước khi sáp nhập, hợp nhất, một mình doanh nghiệp cũng nhiều khó khăn để bán được sản phẩm trên thị trường, sau khi sáp nhập, hợp nhất, quy mô sản xuất của doanh nghiệp mới tăng lên theo phép cộng, xong năng lực bán hàng không được cải thiện càng làm khó khăn thêm cho sản xuất, kinh doanh.

- Các doanh nghiệp được gì khi tham gia vào các thương vụ M&A, thưa ông?

Đa phần các DN Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa nên năng lực cạnh tranh trong một số lĩnh vực đòi hỏi nguồn vốn lớn, nhiều nhân lực và công nghệ cao còn hạn chế. Với đặc thù như vậy, khi tham gia vào hoạt động M&A sẽ là một công cụ quan trọng để giúp các DN nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển ổn định.

Mặt khác, các hình thức M&A cũng làm giảm đầu mối quản lý cho các cơ quan quản lý Nhà nước và quản lý chủ sở hữu Nhà nước. Trong nhiều trường hợp, ở một mức độ nhất định, cũng nâng cao được quy mô về vốn và năng lực sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Trong một số trường hợp là để duy trì việc làm, ổn định đời sống cho người lao động, nhất là doanh nghiệp ở miền núi, vùng sâu, vùng xa có khó khăn.

- Vậy theo ông ngành nào sẽ M&A nhiều nhất trong năm nay?

Lĩnh vực công nghiệp và các dịch vụ tài chính, bởi các ngành này đã có mức phát triển nhất định và thị trường còn nhiều tiềm năng.

- Có nhiều người cho rằng việc cho phép doanh nghiệp nước ngoài được mua cổ phần của các công ty Việt Nam, sẽ là cơ hội tốt cho các công ty nước ngoài thao túng thị trường trong nước, ông nghĩ thế nào về điều này?

Tôi lại không cho là vậy, việc sáp nhập, hợp nhất các doanh nghiệp là một chiến lược quan trọng để trở thành các thương hiệu có tiếng và tính cạnh tranh trên toàn cầu.

Mới đây, Công ty CP Xi măng Hà Tiên 1 đã phát hành 88 triệu cổ phiếu để thực hiện việc mua lại thông qua hình thức hoán đổi toàn bộ vốn của Công ty CP Xi măng Hà Tiên 2. Thương vụ này giúp Xi măng Hà Tiên trở thành công ty xi măng lớn nhất Việt Nam niêm yết trên sàn HOSE với mức vốn hóa gần 2.800 tỷ đồng.

- Xin cảm ơn ông!