Lại mất cân đối cung cầu?

Trong vài ngày, giá USD trên thị trường tự do liên tục điều chỉnh và có thời điểm chạm mức 19.710 đồng/USD. Đây là diễn biến “bất thường” sau khi tỷ giá đã có sự ổn định trong gần ba tháng qua. Do mới diễn ra trong những ngày qua, chưa thể khẳng định về một đợt biến động dài hạn, nhất là khi vẫn có rào cản về biên độ và tỷ giá bình quân liên ngân hàng (NH), nhưng phía sau những diễn biến mới đó có nhiều điểm đáng chú ý.

Bất ngờ tỷ giá

Sự đột biến của giá USD trong mấy ngày vừa qua được cho là bất thường đặt trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa đưa ra những thông tin thuận lợi đối với thị trường ngoại hối. Nhưng không lâu sau đó, giá USD trên thị trường tự do tăng nhanh, thậm chí lãi suất huy động, cho vay USD cũng được các NH điều chỉnh tương ứng.

Ảnh: Quý Hòa

Bằng chứng là từ ngày 1/10, Thông tư 13 chính thức có hiệu lực, một số NH đã công bố giảm lãi suất tiết kiệm tiền đồng, nhưng vẫn tiếp tục tăng lãi suất huy động USD và vàng.

Điều này khiến Hiệp hội NH phải gửi công văn tới chủ tịch HĐQT, tổng giám đốc của các hội viên kêu gọi các ngân hàng thương mại (NHTM) xem xét giảm lãi suất huy động USD để tạo sự cân đối với lãi suất huy động VND và góp phần thực hiện chủ trương giảm lãi suất theo chỉ đạo của Chính phủ.

Có lẽ phản ứng đầu tiên của các dòng thông tin bình luận những ngày qua cho rằng tỷ giá đang phản ứng với thực trạng nhập siêu có dấu hiệu gia tăng vào cuối năm và cộng hưởng với yếu tố tâm lý là nguyên nhân chính. Thế nhưng, trước tình hình trên, phần lớn các lãnh đạo chức năng của NHNN vẫn duy trì những thông điệp khá lạc quan.

Trả lời báo chí, ông Nguyễn Quang Huy, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối NHNN, nhấn mạnh: “Thanh khoản của hoạt động mua bán ngoại tệ từ tháng Ba đến nay không còn là mối lo ngại của các NHTM và doanh nghiệp. Thị trường ngoại tệ đang trong trạng thái dư cung và các NHTM đã tăng cường bán ngoại tệ cho NHNN”.

Nói theo ông Huy, về nguồn cung, USD trên thị trường hiện được cho là khá dồi dào nhờ vào việc xuất khẩu vàng và kim loại quý trong tháng Tám, trong khi không có thông tin có tính tiêu cực nào về dự trữ ngoại hối. Tỷ giá trong tháng Chín được hỗ trợ bởi kim ngạch xuất - nhập khẩu.

Điều này là hoàn toàn có cơ sở bởi kim ngạch xuất khẩu tháng Tám đã được điều chỉnh tăng từ 6 lên 6,857 tỷ USD - một kỷ lục mới, và hiện tại kim ngạch xuất khẩu đã vượt con số 6 tỷ USD/tháng trong tháng thứ năm liên tiếp. Thêm vào đó, sự gia tăng của kiều hối và FII vào Việt Nam trong những tháng cuối năm đã góp phần cải thiện đáng kể nguồn cung ngoại tệ trên thị trường...

Vì đâu?

Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, loại trừ yếu tố cung mà NHNN đã khẳng định, ở đợt biến động này vẫn phải xem xét thêm một số yếu tố như xu hướng gần đây đang thể hiện, lãi suất USD tăng lên, lãi suất VND dự kiến sẽ giảm dần. Diễn biến này củng cố thêm tâm lý của những người lựa chọn nắm giữ USD.

Hơn nữa, nhiều người cũng đặt vấn đề không loại trừ cầu USD từ các hợp đồng đáo hạn và cầu USD tích trữ để đón lên giá vào thời điểm cuối năm. Những yếu tố này cùng lúc sẽ cộng hưởng khiến cầu USD tăng mạnh và khiến giá diễn biến bất thường. Từ đây, một phản ứng không thể loại trừ là những nhà nhập khẩu thuộc diện này sẽ lựa chọn giải pháp mua đứt ngoại tệ để tránh khó khăn. Cầu theo đó tăng lên.

Ngoài ra, chưa có cơ sở để khẳng định tình trạng khan hiếm vàng, nhưng chắc chắn có dấu hiệu đầu cơ làm giá vàng trong những ngày vừa qua. Điều này cũng giải thích vì sao có sự tăng giá của USD trên thị trường tự do mấy ngày qua.

Nguyên nhân là trung bình mỗi năm Việt Nam nhập khẩu trên dưới 70 tấn vàng, trong nhiều thời điểm, giá vàng trong nước thấp hơn giá quốc tế tới nửa triệu đồng/lượng, dẫn tới việc các đầu nậu gom USD buôn bán lậu vàng qua biên giới để kiếm lời.

Trên thực tế, đó cũng là nhận định của Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu. Theo Thống đốc, biến động của giá vàng trên thế giới trong mấy ngày vừa qua đã tạo ra những biến động tâm lý trong nước. Tuy thị trường vàng trong nước chưa rơi vào tình trạng khan hiếm vàng nhưng theo Thống đốc, chắc chắn có việc đầu cơ, tích trữ vàng trong những ngày vừa qua.

Thông tin từ những nhà kinh doanh vàng bạc cho biết, nhìn chung, lực mua trên thị trường trong những ngày vừa qua vẫn áp đảo lực bán, dù giá vàng đang ở mức cao. Trên thực tế, những yếu tố trên đang cộng hưởng, tạo sự gia tăng sức cầu và phản ánh ở chuyển động của tỷ giá. Thế nhưng, định hướng của nhà điều hành vẫn là nỗ lực duy trì một sự ổn định tương đối.

QUỲNH CHI