Bộ phim về bức tranh chân dung nàng Wally
Đời thường - Ngày đăng : 01:21, 30/04/2012
 |
Hành trình đi tìm chủ nhân đích thực của một tác phẩm hội họa nổi tiếng bị đánh cắp trong thời phát xít Đức thống trị châu Âu được mô tả trong một bộ phim tài liệu hấp dẫn, ly kỳ, có tựa đề Bức chân dung nàng Wally. Phim sắp được chiếu trong Liên hoan phim quốc tế Tribeca ở New York.
Năm 1912, họa sĩ người Áo theo khuynh hướng Biểu hiện Egon Schiele vẽ bức chân dung nàng Walburga Neuzil (tên gọi thân mật là Wally), người tình xinh đẹp của ông với mái tóc hung và cặp mắt xanh.
Egon Schiele gặp Wally năm 1911 lúc cô mới 17 tuổi và sau đó cô trở thành người mẫu trong một loạt tác phẩm gây ấn tượng nhất của nhà danh họa.
Schiele bán bức Chân dung nàng Wally cho bà Lea Bondi, một chủ gallery người Do Thái ở thành Vienna. Khi Đức quốc xã thôn tính nước Áo vào năm 1938, bà Lea Bondi trốn chạy sang London. Bức tranh chân dung Wally rơi vào tay Friedrich Welz, một chuyên gia nghệ thuật của chính quyền Hitler. Số phận truân chuyên của một bức tranh
"Chân dung nàng Wally" khi được trưng bày tại Bảo tàng MoMA
Bà Bondi qua đời năm 1969 ở tuổi 93 sau 30 năm nỗ lực trong vô vọng để tìm lại bức tranh. Bà từng đặt trọn niềm tin vào nhà sưu tập Rudolf Leopold, người mà vào năm 1954 đã đổi một trong số hàng ngàn tác phẩm của ông ta để lấy bức chân dung Wally - lúc đó đang thuộc về Bảo tàng quốc gia Belvedere của nước Áo.
Trong bộ phim tài liệu Bức chân dung nàng Wally, nguyên chánh án Robert M. Morgenthau của tòa án khu Manhattan ở New York khi được những người làm phim phỏng vấn đã trả lời: “Bà Bondi nói rằng sẽ không để bức tranh biến mất, thế nhưng nó đã biến mất dù là vật sở hữu của bà ấy”.
Vì sao tác phẩm Chân dung nàng Wally lại có mặt tại Bảo tàng Belvedere? Sau khi chế độ Hitler bị tiêu diệt, lực lượng quân đội Mỹ ở Vienna đã thu hồi bức tranh từ bộ sưu tập của Friedrich Welz và trao lại cho Văn phòng liên bang Áo phụ trách bảo tồn các di sản lịch sử vào năm 1947.
Cùng với tác phẩm của Egon Schiele còn có nhiều bức tranh khác mà Friedrich Welz đã chiếm đoạt từ nhà sưu tập Do Thái Heinrich Rieger, người sau đó đã bị giết chết cùng toàn gia đình ông tại trại tập trung Theresienstadt của bọn phát xít.
 |
| Một tác phẩm khác của Egon Schiele: "Nàng Wally đi vớ đen" (1912) |
Lúc đó Bức chân dung nàng Wally bị lầm là thuộc sưu tập của nhà Rieger như lời giám đốc Bảo tàng Belvedere khi trả lời phỏng vấn trong bộ phim.
Năm 1997, Chân dung nàng Wally - lúc này đang thuộc về bộ sưu tập của Bảo tàng Leopold ở Vienna do gia đình Rudolf Leopold quản lý - được Bảo tàng MoMA ở New York mượn để trưng bày trong một triển lãm lớn các tác phẩm của Egon Schiele kéo dài từ năm 1997 sang 1998.
Đến gần kết thúc triển lãm thì tờ New York Times công bố một bài báo với nhiều tư liệu xác thực, đầy đủ, khẳng định bức tranh Egon Schiele vẽ nàng Wally thuộc sở hữu của gia đình bà Lea Bondi.
Ngay sau đó, ông Henry Bondi ở Princeton (bang New Jersey, kế cận với New York) là cháu ruột của bà Lea Bondi đã đưa ra một bản tuyên bố về quyền sở hữu bức tranh, đồng thời kiện ra tòa án New York yêu cầu MoMA phải giữ nó lại, không được trả về Vienna.
Và như bộ phim giải thích: do lo sợ vụ việc có thể gây tác hại đến sự trao đổi, mượn tác phẩm giữa các bảo tàng trên thế giới nên cả MoMA và Bảo tàng Leopold đều phủ nhận quyền sở hữu của gia đình Bondi.
 |
| Chân dung nàng Wally |
Đó chính là lý do để chánh án Robert M. Morgenthau, người hùng của vụ án nghệ thuật rắc rối này ra trát tịch thu bức Chân dung nàng Wally, không cho nó rời khỏi nước Mỹ.
Không chỉ có bức chân dung nàng Wally
Như bộ phim mổ xẻ, vụ án có tên “Nước Mỹ chống lại chân dung nàng Wally” kéo dài suốt 13 năm không chỉ là sự tranh chấp giữa chủ nhân thực sự của tác phẩm với Bảo tàng Leopold, có sự hỗ trợ tích cực của Bảo tàng MoMA danh tiếng nhất nước Mỹ mà còn gây những xung đột giữa các phương tiện truyền thông đại chúng ở Mỹ.
Đồng tác giả kịch bản phim - ông David D’Arcy là nạn nhân trong cuộc xung đột này. Là người quyết tâm đi tìm sự thật và bảo vệ sự thật, ông D’Arcy lúc bấy giờ là phóng viên của Đài phát thanh quốc gia (NPR) đã bị sa thải bởi những người quản lý NPR vốn về phe với MoMA. Dù vậy, D’Arcy quyết tâm theo đuổi vụ việc đến cùng.
Thời điểm quyết định của vụ án là vào năm 2010 khi nó được đưa ra tòa xét xử, lúc ông Rudolp Leopold cũng đã qua đời. Tòa án tuyên bố chủ sở hữu bức Chân dung nàng Wally là những người thừa kế của bà Lea Bondi và nó phải được trả về cho họ.
 |
| "Chân dung nàng Wally" được trở về Bảo tàng Leopold sau khi trả 19 triệu USD cho gia đình Bondi |
Ở đoạn kết bộ phim, khi Chân dung nàng Wally được đưa ra khỏi kho tang vật ở Queens để trả lại cho gia đình Bondi khiến người ta không khỏi nhớ lại những hình ảnh lịch sử của hơn 60 năm trước, lúc những người lính Mỹ trả lại cho người dân thành phố Vienna các tác phẩm hội họa bất tử đã từng lọt vào tay bọn phát xít Đức.
Và như một đoạn vĩ thanh, các tác giả bộ phim còn muốn nói đến số phận của nhiều kiệt tác khác mà phát xít Đức đã lấy từ nhiều gia đình người Do Thái bị chúng giam cầm, sát hại, hiện thuộc về nhiều bảo tàng ở châu Âu và Mỹ cũng như thuộc nhiều bộ sưu tập tư nhân ở khắp nơi.
Liệu chúng có được một kết cục tốt đẹp như bức Chân dung nàng Wally khi mà luật pháp nhiều nước vẫn bảo vệ sự tước đoạt này?
Bộ phim Bức chân dung nàng Wally do Andrew Shea đạo diễn - cũng là đồng tác giả kịch bản chiếu ra mắt vào ngày 28/4 tại Liên hoan phim quốc tế Tribeca, sau đó sẽ được chiếu rộng rãi ở Mỹ và nhiều nước.
Vào tháng 7/2010, Bảo tàng Leopold đã đồng ý trả 19 triệu USD cho những người thừa kế tài sản của bà Lea Bondi để bảo tàng tiếp tục được giữ một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Egon Schiele. |
