"Đường 9 đoạn": Trung Quốc lẩn tránh, thế giới nghi ngờ

Diễn đàn Đối thoại Shangri La lần thứ 13 đã bế mạc chiều 1/6, sau 3 ngày nhóm họp với 5 phiên thảo luận chung về các chủ đề liên quan đến an ninh trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Một trong những chủ đề được nhiều diễn giả, học giả tham dự diễn đàn quan tâm nhất chính là những diễn biến mới đây về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) tại Vùng Đặc quyền Kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Hầu hết các đại biểu tham dự đều bày tỏ quan ngại, khẳng định đây là những hành động gây căng thẳng trong khu vực.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh tại Shangri La lần thứ 13. Ảnh: Lê Hải/TTXVN

Theo phóng viên TTXVN tại Singapore, tại phiên thảo luận chung thứ 4 diễn ra sáng 1/6 với chủ đề “Quan điểm của các cường quốc lớn về hòa bình và an ninh tại châu Á-Thái Bình Dương,” Phó tổng tham mưu trưởng Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc Vương Quán Trung - Trưởng đoàn đại biểu Trung Quốc khẳng định Trung Quốc ủng hộ hợp tác, đối thoại, tăng cường tin lòng tin chiến lược giữa các nước; cam kết giải quyết các tranh chấp lãnh thổ, chủ quyền bằng các quyền liên quan đến biển.

Cũng tại phiên thảo luận, Thứ trưởng Quốc phòng Nga Anatoly Antonov khẳng định mục tiêu chính của Nga là đảm bảo hòa bình và an ninh trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, vốn có ý nghĩa sống còn cho phát triển kinh tế bền vững và thịnh vượng của các quốc gia.

Để đối phó với các nguy cơ an ninh, cần phải dựa vào các nỗ lực phối hợp dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc và Hội đồng Bảo an, cũng như các cấu trúc khu vực và tiểu khu vực, như hội nghị thượng đỉnh Đông Á, Diễn đàn khu vực về an ninh ASEAN, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+)...

Trưởng đoàn đại biểu Trung Quốc Vương Quán Trung đã có bài phát biểu trong phiên thảo luận toàn thể này. Theo PV Thanh Niên từ Singapore, ông Vương đã lặp lại những lời hoa mỹ, sáo rỗng về một Trung Quốc “yêu chuộng hòa bình", “hữu hảo” với láng giềng, chỉ “tự vệ” về mặt quân sự, và theo đuổi con đường “phát triển hòa bình”. Ông cũng dông dài dạy dỗ về công lý và bình đẳng giữa các quốc gia, đồng thời kêu gọi đối thoại, hợp tác thân thiện và xây dựng.

Nhưng trong thời gian phát biểu được cho phép khoảng 20 - 30 phút, ông Vương đã dành hơn 10 phút “trả đũa” những phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel mà ông này gọi là “khiêu khích” và “chĩa vào Trung Quốc”.

Ông Hagel sáng 1/6 đã chỉ đích danh “Trung Quốc đang tiến hành những hành động đơn phương, gây bất ổn ở biển Đông”; còn ông Abe tối 30/5 ngầm ý cáo buộc Bắc Kinh “cố tình sử dụng vũ lực và cưỡng ép để thay đổi hiện trạng” trên biển Đông và biển Hoa Đông. “Những phát biểu của ông Abe và ông Hagel khiến tôi có cảm tưởng rằng họ phối hợp với nhau, ủng hộ nhau, động viên nhau cùng lợi dụng ưu thế được phát biểu trước tại đối thoại này để cùng thực hiện những hành động khiêu khích và thách thức Trung Quốc”, ông Vương nói.

Các đại biểu tham dự diễn đàn tin rằng lẽ ra ông Vương nên đưa ra những dẫn chứng cụ thể nhằm bác bỏ một cách thuyết phục các chỉ trích trên, thay vì chỉ phủ nhận suông và quay lại công kích bằng những lời lẽ thiếu hẳn “tầm nhìn cường quốc”.

Tại phần hỏi đáp sau thảo luận, các học giả đến từ nhiều nước trên thế giới đã tập trung yêu cầu ông Vương Quán Trung giải thích về cái gọi là “đường 9 đoạn” của Trung Quốc trên Biển Đông.

PV Thanh Niên cho biết, có đến gần 80% trong tổng số hơn 20 câu hỏi mà các đại biểu đặt ra cho 2 diễn giả trong phiên thảo luận (ông Vương và Thứ trưởng Quốc phòng Nga Anatoly Antonov) là “đá nhọn” hướng vào Trung Quốc. Các đại biểu đã yêu cầu ông Vương giải thích về tuyên bố chủ quyền đường lưỡi bò, giải thích hành động khiêu khích tại quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, đơn phương lập vùng nhận diện phòng không tại biển Hoa Đông và cắt đứt đối thoại cấp cao với Nhật. Trên Biển Đông và trong quan hệ ASEAN - Trung Quốc, các đại biểu yêu cầu ông Vương chứng minh cáo buộc của Bắc Kinh rằng Việt Nam “gây hấn và uy hiếp” giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981), yêu cầu ông giải thích việc Trung Quốc không chấp nhận Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS 1982) mà chính nước này đã phê chuẩn, không chấp nhận ra tòa trọng tài để giải quyết các tranh chấp, hay né tránh việc đi đến Bộ quy tắc ứng xử biển Đông... Thậm chí, có đại biểu còn đặt câu hỏi vì sao Trung Quốc không có đồng minh.

Ông Vương “chỉ chọn trả lời 1 hay 2 câu” với lý do thời gian hạn hẹp. Về đường lưỡi bò và UNCLOS, ông chỉ lặp lại những điều mơ hồ, vô nghĩa để thuyết phục rằng Trung Quốc có chủ quyền lịch sử đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ 2.000 năm trước và UNCLOS chỉ có hiệu lực từ năm 1994 nên “không áp dụng được” đối với đường lưỡi bò.

Thanh Niên đưa tin, bình luận về trả lời của đại diện đoàn Trung Quốc, Thạc sĩ người Mỹ gốc Hoa Amy Chang từ ĐH Harvard nói: “Đó mà là câu trả lời sao? Tôi nghĩ các đại biểu đang hối hận vì đã đặt câu hỏi cho ông Vương”.

Còn Chủ tịch Ban nghiên cứu Trung Quốc của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế tại Washington (Mỹ) Bonnie Glaser - một trong những người có câu hỏi bị các diễn giả Trung Quốc lẩn tránh nhiều lần, nói: “Tôi tin là các lãnh đạo Trung Quốc không biết câu trả lời về đường 9 đoạn, và họ cũng chẳng muốn trả lời trước thế giới. Điều đó tạo ra một khoảng trống cho sự nghi ngờ, mất lòng tin”.

Trưa 1/6 đã diễn ra phiên thảo luận thứ năm và cuối cùng với chủ đề “Đảm bảo quản lý xung đột nhanh chóng tại châu Á-Thái Bình Dương”.

Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-Yves Le Drian bày tỏ "hy vọng và trông đợi việc hoàn tất nhanh chóng Bộ Quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC), mà sẽ là cách thức duy nhất để ngăn ngừa các sự cố” và để xây dựng một môi trường “hòa bình, ổn định và thịnh vượng” hơn nữa trong khu vực.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen đã nhấn mạnh đến tính “phi dự báo” của những thách thức an ninh đối với khu vực, trong đó có các sự cố trên Biển Đông.

Bộ trưởng Quốc phòng Singapore khẳng định có thể giảm thiểu các nguy cơ này bằng “việc chủ động xây dựng các mối quan hệ và khuôn khổ đa phương mạnh mẽ nhằm gây dựng lòng tin thông qua hợp tác và đồng thuận".

>Tại Shangri La 13: Mỹ cáo buộc Trung Quốc gây bất ổn ở Biển Đông
>Trung Quốc đang ức hiếp khu vực, thách thức nước lớn
>Mỹ cảnh báo Trung Quốc chớ gây căng thẳng trên không phận quốc tế

P.V (tổng hợp từ TTXVN, Thanh Niên)