Tái cấu trúc ngân hàng tạo nên "quỹ tín dụng đen"?

Tiến trình tái cấu trúc lại hệ thống ngân hàng (NH) đang bước vào giai đoạn tăng tốc theo hướng các NH lớn sẽ nhận sáp nhập các NH nhỏ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ trực tiếp can thiệp việc tái cấu trúc một số tổ chức tín dụng yếu kém.

Đây được xem là công cuộc quốc hữu hóa những NH yếu kém sau một quá trình phát triển nóng. Theo NHNN, quá trình tái cơ cấu NH giai đoạn “tự nguyện” đã hết thời hạn, và đây là thời điểm mà các tổ chức tín dụng lớn phải có trách nhiệm tham gia nhận sáp nhập NH nhỏ.

Vấn đề đặt ra ở đây là NH nhỏ có phải là NH yếu? Liệu sẽ có bao nhiêu NH nhỏ hoạt động hiệu quả bị ép “tái hôn” trong quá trình tái cấu trúc hệ thống NH? Hay chỉ là mục tiêu xóa tên những NH nhỏ theo lộ trình hướng đến chỉ còn khoảng 20 NH trong toàn hệ thống từ nay đến năm 2020.

Nhìn vào những cặp NH sắp hình thành, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực NH cho rằng, có những NH nhỏ vẫn tự mình sống khỏe; ngược lại NH nhận sáp nhập chưa phải mạnh, thậm chí vẫn còn những tồn tại nhất định như tỷ lệ nợ xấu, chuẩn mực an toàn về quản trị...

Vấn đề dư luận quan tâm ở đây là liệu có bao nhiêu NH nhỏ tự mình sống khỏe nhưng vẫn phải sáp nhập? Liệu việc sáp nhập này có phải là phép ghép cơ học của một cơ thể bệnh nằm chung gường với một cơ thể khỏe mạnh? Hay cuộc sáp nhập sẽ mang tính chất như nối toa của NH yếu vào đoàn tàu của các NH mạnh? Liệu các toa tàu này có làm cho cả đoàn tàu chậm lại hoặc ì ạch?

Nhiều ý kiến cho rằng, để việc sáp nhập hiệu quả thì cần phải thành lập hội đồng thẩm định độc lập để chẩn đoán lại “sức khỏe” của những NH dự kiến nằm trong lộ trình sáp nhập, nếu NH nào đủ sức khỏe nên tạo điều kiện để phát triển, NH nào yếu thì hãy sáp nhập.

Bức tranh hệ thống NH sẽ đa sắc hơn với những NH lớn làm đầu tàu dẫn dắt những NH nhỏ cùng tiến lên; đồng thời sự cạnh tranh lành mạnh sẽ thúc đẩy nâng cao chất lượng dịch vụ để khách hàng có nhiều sự lựa chọn tốt hơn. Ngược lại, tình trạng độc quyền “nhóm lợi ích” liệu có ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng, khi khách hàng không có sự lựa chọn nào khác!

Từ câu chuyện sáp nhập các NH trong quá trình tái cấu trúc ngành NH đến sự ra đời của hàng loạt tổ chức tín dụng mang tên “công ty tài chính” khiến dư luận không khỏi lo lắng. Tại sao người dân không tiếp cận được các NH mà phải thông qua những công ty này? Phải chăng đây là phiên bản 2.0 của những NH?

Thực tế cho thấy, hoạt động của các công ty này đã mang đến một làn gió mới về hoạt động tín dụng tiêu dùng. Vì khách hàng có thêm một kênh tiếp cận hỗ trợ tiêu dùng tốt.

Thế nhưng gần đây cũng phát sinh nhiều vấn đề khiến dư luận không khỏi hoài nghi và đã được nhiều cơ quan ngôn luận cảnh báo về một loại hình “tín dụng đen”... hợp pháp! Bởi các công ty này vay tiền từ NH và cho người dân vay lại với lãi suất cao gấp nhiều lần mức lãi suất NH.

Việc phát triển nhiều công ty tham gia thị trường lẽ ra phải có lợi hơn cho người tiêu dùng, thế nhưng, các công ty tài chính ra đời chỉ để khai thác lợi nhuận, nâng lãi suất cho vay cao ngất khiến thị trường trở nên khó kiểm soát hơn. Nhiều chuyên gia dự báo thời gian tới, thị trường này sẽ tiếp tục có những bước phát triển tăng vọt và trở thành cơ cấu tín dụng quan trọng của chiến lược NH bán lẻ tại Việt Nam.

Vì vậy, có không ít lo ngại cho rằng sau khi kết thúc tiến trình tái cấu trúc lại hệ thống NH theo hướng sáp nhập, NHNN có thể phải tiếp tục dọn dẹp lại các công ty tài chính.

>Sáp nhập ngân hàng còn rất nhiều rủi ro
>Đằng sau cuộc sáp nhập Ngân hàng - Công ty tài chính
>Lập công ty tài chính: Nên hay không?
>Mắc kẹt vì vay tiền qua công ty tài chính

THU PHẠM