Mô hình quản lý vốn Nhà nước: Ai quản, quản thế nào?
Trong nước - Ngày đăng : 00:03, 28/04/2017
 |
Hiện có tới 1,3 triệu tỷ đồng vốn Nhà nước vẫn đang nằm tại các doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Trước vấn đề này, ông Nguyễn Quyết Tiến - Phó Cục trưởng cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính, cảnh báo: "Sẽ có vấn đề nếu quản lý không tốt".
Nhận định trên được ông Tiến đưa ra tại hội thảo "Mô hình quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong tiến trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam" diễn ra hôm 27/4 tại Hà Nội.
Được biết, việc quản lý vốn của Nhà nước tại các DNNN đang chịu sự điều chỉnh bởi nghị định, quyết định nhưng chưa hiệu quả. Trước đó, vào năm 1995, Việt Nam đã thành lập Tổng cục Quản lý vốn Nhà nước tại DN. Sau 4 năm hoạt động, cơ quan đã giải thể. Sau đó, Cục Tài chính doanh nghiệp được thành lập để làm nhiệm vụ quản lý và đưa các doanh nghiệp được quản lý về lại "nhà cũ". Đến giai đoạn 2003-2005, Tổng công ty kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) được thành lập theo mô hình doanh nghiệp để quản lý vốn Nhà nước.
Theo nhận định của các chuyên gia, với thực trạng kinh tế hiện nay, nước ta cần một mô hình cơ quan quản lý vốn nhà nước chủ động, hạn chế tối đa tình trạng can thiệp hành chính vào doanh nghiệp, đồng thời tách chức năng chủ sở hữu tài sản, vốn của Nhà nước và chức năng quản lý nhà nước, cũng như sớm xoá bỏ chức năng đại diện chủ sở hữu nhà nước của các bộ, UBND đối với vốn, tài sản nhà nước tại các doanh nghiệp.
Hiện tại, có hai mô hình quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đang được các bộ, ngành liên quan đề xuất lựa chọn báo cáo Bộ Chính trị và Trung ương xem xét quyết định.
Một là, mô hình cơ quan chuyên trách là cơ quản lý nhà nước, theo đó sẽ thành lập một cơ quan nhà nước thuộc Chính phủ làm nhiệm vụ quản lý sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp với tên gọi là Ủy ban quản lý sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Hai là, mô hình cơ quan chuyên trách là doanh nghiệp, theo đó sẽ thành lập một doanh nghiệp nhà nước làm nhiêm vụ quản lý và đầu tư kinh doanh vốn nhà nước, trên cơ sở nâng cấp Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), giao thêm nhiệm vụ quyền hạn và nâng cao địa vị pháp lý để thực hiện nhiệm vụ này.
>>"Ông lớn" SCIC: Ai mua vốn tôi bán?
Theo nhận định chung, mỗi mô hình đều có những ưu điểm và nhược điểm nhất định. Tại hội thảo, GS.TS Nguyễn Công Nghiệp - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính, Trưởng khoa Tài chính, Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho rằng, mô hình được chọn cần phù hợp với thực tiễn quản lý của Việt Nam, phù hợp với quy mô, tiến trình cải cách DNNN, đáp ứng được yêu cầu quản lý vốn nhà nước chặt chẽ, tiết kiệm, chống thất thoát và lãng phí.
Kinh nghiệm của gần 40 quốc gia trên thế giới về mô hình thực hiện chức năng chủ sở hữu Nhà nước, mô hình tập trung trong quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp là xu thế chung đang được đa phần các nước trên thế giới áp dụng. Trong các mô hình tập trung, thì mô hình công ty là có nhiều ưu thế và đang được nhiều nước áp dụng thành công, một số nước cũng đang từng bước chuyển đổi sang mô hình này mà Trung Quốc là một ví dụ.
Với quan điểm này, Chuyên gia kinh tế Đinh Văn Nhã đưa ra 3 phương án cho mô hình quản lý vốn nhà nước:
Phương án 1, giữ nguyên hiện trạng. Phương án 2, lập cơ quan chuyên trách bao gồm: Ủy ban quản lý, giám sát vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp theo hai phương án: Thứ nhất, Ủy ban là cơ quan thuộc Chính phủ, quản lý danh mục khoảng 30 tập đoàn kinh tế, bao gồm SCIC là đầu mối độc lập để quản lý và thoái vốn tại các công ty cổ phần mà Nhà nước không cần nắm giữ, cán bộ điều chuyển từ các bộ, ngành và bổ sung nhân sự đủ điều kiện từ SCIC. Thứ hai, nâng cấp SCIC thành Uỷ ban quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp” để quản lý doanh nghiệp 100% vốn nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nhà nước.
Phương án 3, lập cơ quan chuyên trách là doanh nghiệp.
Trong ba phương án này, ông Nhã cho rằng, phương án 3 là "tối ưu" hơn, tác động tiêu cực thấp hơn và tác động tích cực cao hơn.
Theo Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính, khi xem xét lựa chọn mô hình quản lý DNNN, mục tiêu hàng đầu phải là phân tách quản lý hành chính nhà nước và quản lý doanh nghiệp, phân tách giữa chính trị và kinh doanh, nhất là đối với các DNNN hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận.