Vì sao nhiều đạo diễn lừng danh không muốn nghỉ hưu?
Đời thường - Ngày đăng : 06:26, 17/09/2017
 |
Những đạo diễn lừng danh như Hayao Miyazaki, Steven Soderbergh, Quentin Tarantino... từng tuyên bố nghỉ hưu nhưng vẫn trở lại làm nghề. Liệu có phải họ làm vậy chỉ là để PR hay đơn giản vì họ muốn "cháy hết mình" trước khi sức cùng lực kiệt?
Đọc E-paper
Thực ra Hayao Miyazaki có quyền làm bất cứ điều gì ông thích sau khi nghỉ hưu, vì ông là đồng sở hữu Xưởng phim Hoạt hình Ghibli danh tiếng. Năm 1997, Miyazaki lần đầu thông báo Princess Mononoke là cơ hội cuối cùng để ông làm một bộ phim sử thi giả tưởng, và rồi ông đã quay lại với Spirited Away được ca ngợi trên toàn thế giới vào 4 năm sau đó. Đến năm 2013, khi ra mắt The Wind Rises - bộ phim hoạt hình được xem là tượng đài kỷ niệm sự nghiệp của Miyazaki, một lần nữa ông tuyên bố: "Tôi muốn nghỉ hưu, và đây là quyết định hoàn toàn nghiêm túc".
Nhưng đầu năm nay, Xưởng phim Ghibli xác nhận Miyazaki đã trở lại để làm bộ phim thứ 12 của mình. Vị đạo diễn lừng danh của hoạt hình Nhật Bản, 76 tuổi, hiện đang phát triển dự án phim dài chiếu rạp Boro the Caterpillar (ra mắt vào năm 2019) từ phim ngắn 12 phút được ông làm cho Bảo tàng Ghibli vào năm ngoái.
Hiển nhiên các thiên tài thường không muốn nghỉ hưu sớm. Khi tuyên bố nghỉ ngơi, hẳn Miyazaki cảm thấy khó tìm nguồn cảm hứng sáng tạo hơn bởi đang già đi, hoặc nghi ngờ sức chịu đựng của bản thân với công việc vẽ tay phim hoạt hình. Trong phim tài liệu Never Ending Man (2016), có đoạn Miyazaki nói với bác sĩ trị liệu đang xoa bóp đôi vai cứng đơ vì công việc của mình rằng: "Tôi đã già cỗi, kiệt sức. Sẽ rất nực cười nếu tôi nghĩ mình có thể lấy lại tuổi thanh xuân".
Nhưng ở một đoạn phim khác lại cho thấy nghỉ hưu không phù hợp với Miyazaki khi ông chia sẻ: "Tôi đã dự rất nhiều đám tang và tôi ghét điều đó”. Ngôi nhà Miyazaki đang ở chỉ cách xưởng phim có 3 phút đi bộ, nên khó tin rằng ông sẽ chịu ngồi yên.
 |
| Đạo diễn Quentin Tarantino |
Quyết định nghỉ rồi lại thôi của Miyazaki là "vấn đề" của thời đại, khi ranh giới của tuổi già đã trở nên mờ nhạt và rất nhiều người già có động cơ để tiếp tục làm việc. Những năm gần đây, thông báo một cách vô tình và sau đó lại không nghỉ hưu rất thịnh hành trong làng điện ảnh thế giới, thậm chí với cả những đạo diễn trẻ hơn.
Steven Soderbergh, 54 tuổi, vừa quay lại với bộ phim hình sự Logan Lucky (khởi chiếu tháng 9/2017), từng thông báo nghỉ hưu vào năm 2013 và khẳng định: "Tôi không còn quan tâm đến điện ảnh nữa".
Năm 2011, Kevin Smith, 41 tuổi, cũng thông báo có ý định nghỉ việc vì đã hết ý tưởng. Ông hứa sẽ dừng lại sau Clerks 3, nhưng sau đó đã làm thêm Tusk (2014) và Yoga Hosers (2016).
David Lynch (sinh năm 1946) từng nói Inland Empire (2006) sẽ là tác phẩm điện ảnh cuối cùng của ông. Nhưng sau đó vài tuần, David Lynch trở lại làm phim ngắn, seri phim truyền hình, video âm nhạc cho đến nay.
Ngoại trừ Miyazaki có xưởng phim riêng, những đạo diễn khác khó tránh khỏi bị nghi ngờ rằng "bài ca nghỉ hưu" là một phần của chiến thuật PR. Chẳng hạn như Kevin Smith thông báo nghỉ khi đang ở thời điểm khó khăn trong sự nghiệp: phim hài Generation X đang quay dở thì hết tiền, sai sót của đạo diễn bị phơi bày khiến các hãng phim mất đi sự tin tưởng, việc tự phát hành Red State gây tốn kém quá mức. Có lẽ nghỉ hưu là một cách để tạo sự chú ý đến các dự án của anh...
Tuy nhiên, hiện nay nhiều đạo diễn đều phàn nàn: việc theo đuổi các dự án phim nhượng quyền và phim phần tiếp theo của Hollywood đã hút mất nguồn tài chính của những bộ phim tầm trung. Đối với một đạo diễn tham vọng, làm việc trong môi trường như vậy rất dễ dẫn đến nản chí. Bởi thế, thông báo nghỉ hưu là giải pháp không bình thường để có được thứ mà tất cả nghệ sĩ đều cần, đặc biệt với những đạo diễn đang mệt mỏi vì bị thương mại hóa: đó là thời gian để nghỉ ngơi.
 |
| Đạo diễn Hayao Miyazaki |
Nghỉ hưu là cơ hội để thở, rũ bỏ sự đè nén đã ăn sâu vào tiềm thức, vui chơi và tái tạo sức sáng tạo, tìm lại nhiệt huyết. Nhờ thời gian nghỉ hưu tạm thời mà một người không tin vào máy tính cố cựu như Miyazaki đã mở lòng hơn với công nghệ CGI, chịu dùng nó cho dự án phim hoạt hình Boro the Caterpillar để hiện thực hóa những thứ không thể vẽ tay.
Hay Steven Soderbergh đã hoàn toàn bắt kịp được lịch quay dày đặc và gấp gáp của seri phim truyền hình The Knick (2014 - 2015), khi 600 trang kịch bản chỉ quay trong 73 ngày. Ông cũng quay Logan Lucky (2017) chỉ trong 36 ngày.
Steven Soderbergh chia sẻ: "Tôi cảm thấy tràn đầy năng lượng, nghỉ ngơi giống như CrossFit (một chương trình rèn luyện sức khỏe) cho các đạo diễn vậy". Đôi khi tạm dừng làm việc trong một thời gian sẽ giúp các đạo diễn dễ dàng kết nối lại với thế giới bên ngoài và tìm một điểm khởi đầu mới.
 |
| Steven Soderbergh |
Tất nhiên, được trả công hậu hĩnh như ý muốn, những đạo diễn may mắn sẽ thu hẹp được ranh giới giữa nghỉ hưu và nghỉ phép. Dễ thấy những người tài danh thường có tính tự cao tự đại và có vấn đề với việc vắng mặt của mình.
Miyazaki tiết lộ trong Never Ending Man: "Tôi vẫn đào tạo những người nối nghiệp, nhưng tôi không thể buông công việc mà nghỉ hưu được. Kết quả là tôi đã giành gần hết việc của họ”. "Thầy già con hát trẻ", những đạo diễn như Clint Eastwood dù đã 87 tuổi nhưng vẫn đang "trụ" vững ở ghế đạo diễn, bộ phim mới nhất của ông là A star in born dự kiến ra mắt vào tháng 9/2018.
Và xét cho cùng thì đem lại sự yên ổn cho điện ảnh thế giới, xây dựng uy tín của nó trong tương lai là điều khiến Miyazaki, Soderbergh, Lynch và nhiều đạo diễn tài danh khác muốn trở lại phim trường sau khi từng tuyên bố nghỉ hưu.