5 không gian đô thị đáng mơ ước cho trẻ em

Họ thực hiện nhiều sáng kiến nhằm tạo điều kiện cho trẻ em ra ngoài trời nhiều hơn, giao tiếp với xã hội nhiều hơn và từ đó phát triển khỏe mạnh hơn, theo The Guardian.

Link bài viết

Tim Gill – tác giả cuốn sách No Fear: Growing Up in a Risk Averse Society cho rằng, một thành phố thân thiện với trẻ em là nơi “mang đến sự tự do mỗi ngày, để một đứa trẻ có thể ‘dang rộng đôi cánh’ của chúng khi lớn lên”. Gill nhận định: “Chúng ta không phải chỉ đang nói đến những sân chơi công cộng xinh đẹp, vì đôi khi ở đó, trẻ em phải có người lớn đi cùng”.

Thực trạng thiếu không gian đô thị thân thiện với trẻ em, theo Tim Gill bắt nguồn từ việc các đô thị đều chú trọng phát triển hệ thống hạ tầng với đầy những tòa nhà và xe cộ chứ không ưu tiên cho yếu tố chất lượng sống và môi trường lành mạnh.

Một báo cáo mới đây của Công ty cung cấp dịch vụ tư vấn quản lý Arup xác định những thách thức của trẻ em ở đô thị là: tình hình giao thông và ô nhiễm; không gian sống trên cao và sự đô thị hóa quá mức; tội phạm, hội chứng sợ xã hội và sợ rủi ro; sự cô lập; không thích nghi đầy đủ và chịu sự bất bình đẳng.

Những đoạn đường nguy hiểm, những cơ sở hạ tầng đổ nát và sự thiếu thốn không gian xanh đẩy trẻ em vào cảnh ở lỳ trong nhà chơi với các thiết bị điện tử

Tuy nhiên, ở nhiều khu vực đô thị trên khắp thế giới, nhiều thiết kế không gian thân thiện với trẻ em đang ngày càng được thúc đẩy nhiều hơn.

Dưới đây là một số thành phố điển hình:

Tirana (Albania)

“Đừng đánh giá thấp sức mạnh của trẻ con”, Erion Veliaj - thị trưởng trẻ (38 tuổi) của Thủ đô Tirana cho biết. Kết quả một nghiên cứu cho thấy các bậc cha mẹ ở Tirana dành nhiều thời gian ở trên xe hơi hơn là cho con cái. Veliaj đã sử dụng thống kê này như một đòn bẩy để tái thiết lập những ưu tiên trong việc phát triển thành phố.

Dù gặp hạn chế về kinh phí nhưng các doanh nghiệp tại Tirana đã tham gia hỗ trợ chuyển đổi các nhà trẻ và trường mầm non từ những cơ sở được mô tả là “ọp ẹp” thành những không gian đẹp. Họ đã tạo ra được 10 cơ sở mới thông qua hình thức hợp tác công – tư.

Đồng thời, chính quyền thành phố còn thuyết phục thành công cư dân tại đây chấp nhận giảm dần lượng xe lưu thông trên quảng trường khổng lồ Skanderbeg Square và nhắm tới mục đích chấm dứt sự hiện diện của xe hơi, nhằm biến nơi đây thành một không gian lành mạnh. Theo đó, cứ mỗi 3 tháng, không gian dành cho người đi bộ sẽ được nới rộng ra thêm một con đường, cho đến khi trung tâm Thành phố đạt được mục tiêu “không xe hơi”. Kết quả là, sự ô nhiễm bụi PM10 đã giảm xuống khoảng 15%.

Trẻ em đạp xe ở những con đường cấm xe hơi ở Tirana

Sự thay đổi không phải luôn dễ dàng trong một thành phố mà xe hơi đã quá phổ biến. Kế hoạch xây dựng một sân chơi lớn tại hồ nhân tạo ở Tirana đã vấp phải nhiều sự phản đối, thậm chí còn dẫn đến bạo lực.

Trong năm đầu tiên làm thị trưởng, Veliaj đã thu hồi 40.000m2 đất đai bị chiếm dụng bất hợp pháp, mở đường cho sự phát triển của 31 sân chơi mới.

Bên cạnh đó, Tirana còn thực hiện kế hoạch xây một “bức tường cây” bao quanh thành phố. Theo đó, các gia đình ở Tirana sẽ tiến hành trồng cây tại những địa điểm được chỉ định trước. Có đến 60% cây cối đã được người dân và doanh nghiệp đóng góp cho chương trình. “Trong khi các nước khác nói về những bức tường để phân chia biên giới, chúng tôi lại đang xây dựng một ‘bức tường cây’ để cung cấp oxy cho thành phố”, Thị trưởng Veliaj ví von.

Tirana cũng đang thực hiện kế hoạch xây dựng một con đường bao bọc xung quanh thành phố và chỉ dành cho người đi bộ, người đi xe đạp và các phương tiện giao thông công cộng.

Đặc biệt, Tirana cũng tự hào về một “hội đồng thành phố cho trẻ em” – nơi mà những đại diện trẻ gặp gỡ thị trưởng, tranh luận và đem những sáng kiến trở lại trường học. Theo Thị trưởng Veliaj, điều tuyệt vời về trẻ em là chúng không có những “kế hoạch sau lưng”, và chúng là những người tốt nhất có thể thuyết phục cha mẹ thực hiện việc tái chế, đi bộ và đạp xe đến trường.

Rotterdam (Hà Lan)

Bị bình chọn là “thành phố kém hấp dẫn để lớn lên” vào năm 2006, Rotterdam đã chi 13,2 triệu euro để phát triển các không gian công cộng, nhà ở và đường sá an toàn trong những khu vực dân cư có thu nhập thấp, nhằm chuyển mình thành một thành phố thân thiện với trẻ em.

Một không gian mở trong một công viên cây cối của thành phố đã được chuyển đổi thành một sân chơi tự nhiên mang tên Natuurspeeltuin de Speeldernis. Theo đó, trẻ em có thể tận hưởng sự đa dạng sinh học của không gian “hoang dã”, xây hang động, chế tạo những chiếc bè và cắm trại. Sân chơi này thu hút 35.000 lượt khách mỗi năm.

Trẻ em được vui chơi trong "thiên nhiên hoang dã" tại công viên Natuurspeeltuin de Speeldernis. Ảnh: Sigrun Lobst

Một số sân chơi ở trường học cũng được chuyển đổi thành những quảng trường cộng đồng, với những không gian vui chơi chất lượng cao, từ làm vườn chung đến các tiện nghi thể thao, cho phép trẻ em có những trải nghiệm sống bên trong một cộng đồng lớn hơn trường học.

Vốn là một thành phố với nhiều nhà ở xã hội, Rotterdam đã bắt tay vào thực hiện một dự án hạ tầng mới nhằm tạo điều kiện cho các gia đình trẻ giàu có và có học vấn cao. Hàng trăm căn hộ gia đình mới được tách ra và đang được xây dựng ở những quận xung quanh trung tâm thành phố, với nhiều không gian xanh, khu vực vui chơi. Theo đó, dự án đặt mục tiêu có 2 trường học chất lượng cao ở mỗi quận.

Rotterdam còn thực hiện chương trình “Những con đường mơ ước”, cho phép cư dân đề xuất ý kiến và thiết kế sự cải tiến đường sá, chuyển đổi khu vực xe lưu thông và bãi đỗ xe thành những nơi để trồng rau hoặc lắp đặt ghế ngồi công cộng.

Bogotá (Colombia)

Cựu thị trưởng Bogotá Enrique Peñalosa từng nói rằng “Trẻ em giống như một kiểu dấu chỉ. Nếu chúng ta có thể xây dựng thành công một thành phố cho trẻ em, chúng ta sẽ có một thành phố thành công với tất cả mọi người”.

Công cuộc biến các không gian công cộng của Thủ đô Colombia trở nên thân thiện hơn đã bắt đầu từ cách đây 2 thập kỷ, với những kế hoạch đầy tham vọng của ông Peñalosa là tạo ra những làn đường cho xe đạp và 1.200 công viên và sân chơi.

Tại Ciudad Bolívar – một trong những quận nghèo nhất thành phố, một số thành viên trong cộng đồng đã thực hiện  chương trình “Urban 95”. Đây là sáng kiến của Quỹ Bernard van Leer Foundation nhằm cải thiện không gian công cộng cho những cư dân cao dưới 95cm. Là một quận có tỷ lệ tội phạm cao và ít không gian xanh, những người có trách nhiệm ở Ciudad Bolívar sẽ thường xuyên có mặt xung quanh những khu vực được xác định là nguy hiểm và hướng dẫn cư dân cách để đối phó với các rủi ro.

Trẻ em ở Bogotá giúp người lớn nâng cao tính thẩm mỹ của đường phố

Lối đi giữa các nhà trẻ, trường học và công viên được đánh dấu bằng cây trồng và tranh vẽ đường phố, nhằm giảm lượng xe cộ và tạo ra nơi vui chơi mới. Ý tưởng của chương trình là sử dụng các “chiến thuật đô thị” để thử nghiệm xem những thay đổi đơn giản có thể phát huy hiệu quả lâu dài hay không.

Các công ty vận hành hệ thống cáp treo, hệ thống buýt nhanh ở Bogotá cũng đang có kế hoạch phát triển các khu vực dành cho các bà mẹ cho con bú, không gian vui chơi và các trung tâm cho người cao tuổi.

Lexington (Mỹ)

Thành phố Lexington, bang Kentucky (Mỹ) có rất nhiều ngày nóng. Các gia đình ở đây đã vi phạm quy định khi vui chơi ở những đài phun nước công cộng trong công viên Thoroughbred Park. Nhưng thay vì phạt người dân, chính quyền thành phố đã lắng nghe ý kiến của họ.

Hồi năm 2015, công ty tư vấn Gehl Studio đã tiến hành một khảo sát về không gian công cộng cho thành phố và phát hiện ra một nhu cầu tiềm ẩn về không gian ngoài trời thân thiện với gia đình.

Ngay mùa hè sau đó, công ty này phối hợp với thành phố và một số đơn vị khác cùng thiết lập một hệ thống vòi phun nước tự động đặt tại bãi cỏ gần Northeastern Park. Dọc theo những vòi phun nước là những chiếc bàn picnic, những cây dù bãi biển, và có cả phòng thay đồ và toilet.

Hệ thống khu vực vui chơi này được gọi là SplashJAM, thu hút mọi người từ khắp nơi tại Lexington. Họ đi bộ, vui chơi, mang thức ăn và đồ uống  theo và ngồi dưới những cây dù để nhìn những đứa trẻ chơi đùa.

Trẻ em vui chơi tại SplashJAM

SplashJAM đã tạo ra một tác động lớn nơi người dân. Những người trước đây chưa từng đến thăm công viên này cũng đã tìm thấy một lý do để có mặt: để gặp gỡ hàng xóm của mình. Số lượng khách tham quan ban ngày của công viên hầu như tăng gấp 3 lần, với 80% người trước đây chưa bao giờ hoặc hiếm khi đến đây.

Lexington đang tìm cách nhân rộng thành công của dự án này đến các công viên khác.

Vancouver (Canada)

Chính sách nhà ở thân thiện của Vancouver được lập ra vào những năm 1990. Đến giai đoạn 2001 - 2011, nó đã giúp tăng gấp đôi tỷ lệ trẻ em sống trong các khu vực nhộn nhịp của thành phố.

Chỉ dẫn về xây dựng nhà ở mật độ cao trong thành phố này chỉ ra rằng, một phần tư nhà cửa được thiết kế cho các gia đình, với những không gian chung để bảo quản xe đẩy trẻ con, khu vực vui chơi. Đồng thời, các hộ gia đình sống ở tầng thấp hơn, có ánh sáng tự nhiên và “cơ hội để chơi đùa với nước và cát”. Các dự án nhà ở cũng nên đặt trong khu vực cách trường học, cửa hàng tạp phẩm và nhà trẻ nửa dặm đường, và có những con đường đi bộ an toàn.

Các chính sách này nhận ra tầm quan trọng của việc xã hội hóa các cơ hội cho mọi độ tuổi, quy định phải có đủ số lượng gia đình để những trẻ em cùng trang lứa có thể chơi với nhau, yêu cầu phải có không gian vui chơi cho trẻ em từ mẫu giáo đến thiếu niên. Theo đó, chính sách này cho rằng việc bỏ qua lứa tuổi thiếu niên là một sai lầm, vì trẻ em ở độ tuổi này vẫn cần được cung cấp những không gian để chơi bóng.

Sử dụng những tiêu chuẩn này, Vancouver đang xây dựng khu River District (còn được gọi là East Fraser Lands) trên đất công nghiệp cũ. Hơn 100.000m2 đất của River District được lên kế hoạch để trở thành công viên nhiều cây xanh và hơn một phần ba tổng số đất sẽ dành cho gia đình. Nó sẽ có một trường tiểu học, một trung tâm cộng đồng và 4 trung tâm chăm sóc trẻ em, những căn hộ giá rẻ với ít nhất là 60% hướng đến các gia đình.

Khu vui chơi Creekside Park

Mùa hè năm ngoái, khu vui chơi nổi tiếng Creekside Park đã được đại tu với chi phí là 900.000 USD. Hiện là khu vui chơi lớn nhất Vancouver, Creekside Park có các dụng cụ chơi nhạc, một tháp leo núi, một cầu trượt khổng lồ, một trò chơi đu dây mạo hiểm và những khu vực để trẻ em chơi với cát và nước.