Yên Tử từ Đông sang Tây

Nếu như sườn Đông Yên Tử bên phía tỉnh Quảng Ninh đã từng làm mòn gót chân biết bao du khách thì sườn Tây Yên Tử bên phía tỉnh Bắc Giang lại còn khá mới mẻ.

1. Đầu đông, những cơn mưa rào bất chợt ở Tây Yên Tử như muốn làm khó du khách khi đến thăm vùng non thiêng này. Người dân địa phương ở xã Tuấn Mậu cho biết cả tháng nay vùng đất này liên tục có mưa. Hèn chi những lối mòn nhão nhoét và mây mù luôn quẩn quanh bên các bản người Dao. Không khí ẩm thấp nên cũng thật dể hiểu khi công nhân đang thi công các công trình du lịch trên địa bàn chỉ mong được sưởi ấm bằng những tia nắng mặt trời oi ả đến hanh hao.

So với 10 năm về trước, đường lên Tây Yên Tử giờ đây đã dễ đi hơn nhiều. Tuyến đường bê tông nhựa 293, còn có tên gọi khác là đường "Tâm Linh" có chiều dài gần 100km từ TP. Bắc Giang đến thôn Đồng Thông, xã Tuấn Mậu đã nối gần hơn giữa đô thị với rẻo cao của cộng đồng người Dao Thanh y. Đứng ở Tuấn Mậu đã nhìn thấy chùa Đồng Yên Tử ẩn khuất trên đỉnh núi thiêng.

Một hành trình đẹp như mơ bởi sức hút kỳ lạ từ cánh rừng nguyên sinh với núi non điệp trùng, ngút ngàn mây trắng giăng giăng huyền ảo.

Điểm dừng chân đầu tiên của đoàn chúng tôi tại đỉnh Đèo Bụt nơi giáp ranh giữa hai huyện Lục Nam và Sơn Động của tỉnh Bắc Giang. Con đèo ngoằn ngoèo, quanh năm mây trắng bao phủ. Người dân tại đây kể rằng, hầu như đoàn nào lên Tây Yên Tử cũng đều dừng chân tại Đèo Bụt để ngắm núi Phật Sơn.

Chỉ nghe tên đèo, tên núi cũng đủ biết nơi đây ẩn chứa những giá trị lâu đời của Phật giáo, và nghe đâu cũng tại Đèo Bụt này, trong tương lai gần, tỉnh Bắc Giang sẽ xây dựng chùa Trình phục vụ du khách trước khi lên chùa Đồng và vào sâu bên trong khu du lịch sinh thái - tâm linh đang được đầu tư xây dựng.

Mùa đông, Tây Yên Tử còn nổi bật với vẻ đẹp của những rừng hoa lau nở trắng muốt hai bên đường. Từ thị trấn Thanh Sơn, xe chúng tôi ngược theo đường 291 đi về phía Nhà máy Nhiệt điện Đồng Rì, ở đâu cũng dễ dàng bắt gặp hoa lau trắng muốt đến choáng ngợp. Cảnh vật cứ như níu chân du khách.

Những chiếc xe cứ chạy một cách thong thả trên đường để chủ nhân mải mê chiêm ngưỡng cảnh vật thiên nhiên. những bãi cờ lau nở trắng muốt đung đưa trong gió hai bên đường. Từ đèo Bụt đi chưa đầy ba cây số nữa, chúng tôi tới bản Mậu thuộc xã Tuấn Mậu - bản của 109 hộ người dân tộc Dao nổi tiếng với nhiều cô gái xinh đẹp. Có người ví von đó là "bản gái đẹp" bởi không ít mỹ nữ xuất thân từ đây được giải cao trong các cuộc thi hoa khôi, hoa hậu.

Và nếu như ai muốn nghe những huyền tích về nguồn gốc, hay những câu chuyện có thật về "bản gái đẹp" này thì từ trẻ nhỏ đến người già trong bản đều thuộc nằm lòng. Đó là chuyện của quá khứ, của những huyền thoại, còn ngày nay, chỉ cần ghé vào bản là bắt gặp những nét mặt dịu dàng với đôi chân thon dài, làn da trắng trẻo của thiếu nữ miền sơn cước,. Tin rằng mấy anh bạn đi cùng đoàn không cảm thấy có chút gì đó... xiêu lòng.

2. Núi Yên Tử nằm trên cánh cung Đông Triều ôm gọn vùng Đông Bắc, sườn Đông thuộc tỉnh Quảng Ninh, Hải Dương, sườn Tây thuộc tỉnh Bắc Giang. Nếu Đông Yên Tử (tỉnh Quảng Ninh) được xem là nơi Phật hoàng Trần Nhân Tông tu hành đắc đạo, thì Tây Yên Tử (Bắc Giang) chính là con đường hoằng dương Phật pháp, truyền bá, mở mang đạo Phật của vị vua từng rũ bỏ vinh hoa phú quý, chuyên tâm tu hành và tạo dựng một dòng Thiền mang bản sắc dân tộc Việt.

Các tài liệu đều nói, sau khi Phật hoàng Trần Nhân Tông nhập niết bàn, thiền sư Pháp Loa và tổ đệ tam Huyền Quang cũng theo con đường phía Tây này thực hiện nhiệm vụ Phật sự của Trúc Lâm và cho mở mang, xây dựng chùa tháp, phát triển đạo Phật rộng khắp ở Bắc Giang, Hải Dương. Bởi thế phía sườn Tây núi Yên Tử còn đó trầm tích của hàng loạt công trình di tích liên quan chặt chẽ đến quá trình hình thành và hưng thịnh của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử như Chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Khám Lạng, chùa Yên Mã, chùa Am Vãi, chùa Hồ Bấc, chùa Đám Trì, chùa Bình Long, chùa Sơn Tháp...

Những nền móng kiến trúc do các nhà khảo cổ học khai quật được trước đây tại những di tích trên đều chứng minh được có từ thời Trần và có mối liên hệ mật thiết với Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử do Tam Tổ Trúc Lâm (gồm Sơ tổ Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông, Nhị tổ Pháp Loa và Tam tổ Huyền Quang) sáng lập. Từ đây leo bộ khoảng 2 giờ đồng hồ giữa rừng trúc để lên đỉnh chùa Đồng.

Bên sườn Đông Yên Tử đã được xây dựng các công trình tâm linh gồm chùa Hạ, chùa Thượng và cáp treo đã sắp đưa vào sử dụng. Tuy nhiên việc hành hương bộ qua các lối mòn vẫn là sự lựa chọn được nhiều du khách quan tâm.
Tháng 11, Yên Tử thưa khách nên đường đi lối lại bị cỏ dại và cây trúc choán ra hai bên.

Dốc khi thoai thoải, khi gấp khúc, giữa mùa đông mà áo ai cũng ướt đẫm, nhưng rồi cũng mau chóng được hong khô từ những cơn gió lớn trên đỉnh núi. Tiếng chim muông hòa cùng tiếng lá trúc xào xạc càng tạo cho không gian chốn thiền thêm huyền ảo.

Cách chùa Đồng khoảng một km, chúng tôi gặp một "cụ rùa đá” đầu hướng về chùa Đồng. "Cụ rùa đá” nằm tại vị trí giáp ranh giữa Quảng Ninh với Bắc Giang, ai cũng đều dừng lại chấp tay lạy và không quên lưu giữ vài bức ảnh độc đáo. Vùng đất này còn âm vang mãi một thuyền thuyết, rằng trong quá khứ cụ rùa này đi từ Bắc Giang sang Quảng Ninh, tới đây thì đuối sức và đã hóa thạch nên rất linh thiêng.

Càng lên cao sương mù càng dày đặc. Chúng tôi vén những cành trúc để đi và rồi cũng đến được đỉnh chùa Đồng. Mùa này Yên Tử vắng khách, xung quanh toàn mây mù. Thật tiếc khi không được phóng tầm mắt bao quát cả một vùng giang sơn cẩm tú. Trong màn sương lạnh, cả đoàn thành kính lễ Phật và kịp xuống núi khi trời chiều ngả bóng.
Chuyến hành hương về đất Phật và khám phá thiên nhiên tươi đẹp ngày đầu đông ở Yên Tử sao mà thú vị, sao mà an nhiên... 

PHẠM THỊ NGOAN