Ngành thu âm: Đông tay có vỗ nên kêu?

Năm 2017, dựa theo báo cáo của Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Hoa Kỳ (RIAA), các công ty thu âm lớn ký hợp đồng với 658 nghệ sĩ, cao hơn 12% so với năm 2014. Năm 2019, ước tính các công ty thu âm lớn là Universal, Sony và Warner đang ký hợp đồng với trung bình hai nghệ sĩ mới mỗi ngày. Một dữ liệu khác của năm 2017 từ Liên đoàn Công nghiệp ghi âm Quốc tế (IFPI) cho thấy trên quy mô toàn cầu, ba công ty thu âm lớn trên đã chi 4,1 tỷ USD để tìm kiếm và quản lý nghệ sĩ (A&R), tương đương tiêu tốn khoảng 11 triệu USD/ngày. 

Ý tưởng kinh doanh hợp lý?

Nhiều người cho rằng, ký kết nhiều hợp đồng là hợp lý, và các công ty thu âm lớn đang hành động phù hợp với hai hiện tượng có thể giúp giảm rủi ro, gồm lợi nhuận đến từ phát trực tuyến ngày càng tăng đem đến khoản thu nhập dài hạn cho mỗi nghệ sĩ - khác hẳn với doanh thu một lần từ CD hay lượt tải về trước kia. Tuy nhiên, nhiều người lại có góc nhìn khác. Liệu những công ty thu âm trên có thể hoạt động hiệu quả nhất với hai nghệ sĩ mới cần phát triển mỗi ngày? Và đó có phải là điều tốt nhất cho các nghệ sĩ, nhằm thu hút sự chú ý lâu dài của khán giả mà nghệ sĩ cần để sống sót? Trong hai thập kỷ qua, Jody Gerson - Chủ tịch - CEO của Universal Music Publishing Group đã ký hợp đồng với loạt nghệ sĩ Billie Eilish, Lady Gaga, Post Malone, SZA, Alicia Keys. Đây là minh chứng rõ nhất cho câu nói “chất lượng hơn số lượng”. Gerson và đội ngũ A&R luôn tự hào với khả năng hỗ trợ sớm cho các tài năng đặc biệt và cam kết họ luôn là ưu tiên hàng đầu của công ty.

“Một khác biệt lớn hiện nay là phải liên tục cung ứng cho bên phân phối và các nền tảng phát trực tuyến. Nhưng chỉ có rất ít bài hát thật sự xuất sắc”, Gerson chia sẻ về ngành thu âm trong thời đại trực tuyến. Vậy số lượng lớn bản hợp đồng mới mà các công ty thu âm đang ký kết mỗi tuần  phục vụ cho điều gì? Theo Gerson, trong cuộc chơi này hưởng lợi lớn nhất vẫn là các dịch vụ phát trực tuyến như Spotify, Apple Music, Amazon, Tidal… khi họ được cung cấp danh sách bài hát mới (được đầu tư rất nhiều tiền) mỗi tuần và sử dụng chúng để tiếp thị cho các thuê bao.

Tuy nhiên, nghệ sĩ mới thực sự gây khó nhiều hơn cho các công ty thu âm lớn muốn đạt được mục tiêu số một: khiến công chúng quan tâm và chi tiền nhiều hơn. Nếu ký hợp đồng với 50 nghệ sĩ mới mỗi tháng, liệu có phá hoại những cơ hội mà một ngôi sao tài năng cần có để thành công?

Đông chưa hẳn đã vui

Billie Eilish - nghệ sĩ “đột phá” nhất năm 2019, đã ký hợp đồng và được phát triển dưới sự quản lý của Darkroom - công ty thu âm bán độc lập tại Los Angeles, Mỹ, trước khi có thỏa thuận liên doanh với công ty Interscope. Như vậy, trong giai đoạn đầu của sự nghiệp, Billie đã hưởng lợi từ sự toàn tâm toàn ý của một công ty thu âm nhỏ, vì họ không phải bận tâm đến danh sách dài nghệ sĩ phải chăm sóc. Đối với các công ty thu âm lớn (Universal, Sony, Warner), số lượng bản hợp đồng hằng năm liên quan trực tiếp đến thị phần.

Theo Công ty nghiên cứu MIDiA Research, các công ty lớn chiếm hơn 2/3 thị phần doanh thu toàn cầu năm 2018. Với việc Spotify trưng bày sản phẩm của hơn 3,9 triệu “nhà sáng tạo” - những người đăng tải gần 40.000 bài hát mỗi ngày, bất kỳ sự giảm tốc nào trong ký kết hợp đồng và tần suất sáng tác của các công ty lớn cũng sẽ giúp tăng thị phần của cộng đồng nghệ sĩ  tự do đang ngày càng đông.

Tại sao nguy cơ mất thị phần lại quan trọng? Bởi nhiều nhà điều hành kỳ cựu của các công ty thu âm lớn đang bị phán xét (và được thưởng) dựa trên kết quả thị phần và số tiền “hộp đen” nhận được. “Hộp đen” là các khoản thanh toán tiền mặt hợp pháp được chuyển đến cho công ty thu âm và nhà phát hành từ các đài truyền hình, dịch vụ kỹ thuật số - mà không liên quan trực tiếp đến một nghệ sĩ. 

Có lẽ mối lo ngại lớn nhất liên quan đến số lượng lớn các hợp đồng giữa nghệ sĩ và công ty thu âm hiện tại chỉ là vấn đề cam kết gắn bó. Nền công nghiệp thu âm đầy rẫy những chuyện về nghệ sĩ ban đầu có bước đi sai lầm, rồi tiếp tục với một bài hát thành công sau khi được trao cho cơ hội thứ hai từ công ty thu âm. Nhưng hiện tại với 658 bản hợp đồng mỗi năm thì các công ty thu âm có xu hướng chuyển sang đầu tư cho nghệ sĩ tiếp theo khi nhận thấy những dấu hiệu rắc rối đầu tiên ở nghệ sĩ mới nào đó. 

Ian Montone là quản lý của những nghệ sĩ như Vampire Weekend, Jack White đã cùng họ hợp tác thành công với công ty thu âm Columbia và XL. Nhưng Ian cũng đã chứng kiến các hãng thu âm chuyển sự chú ý ra khỏi nghệ sĩ mới ngay sau thất bại bước đầu. Điều này, hẳn nhiên là “đe dọa” cơ hội phát triển của các nghệ sĩ mới. 

(Theo Rollingstone.com)

Chiêu Anh