Utopia - Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa

Những quan điểm táo bạo tiêu biểu - đang được nhiều người đánh giá là không tưởng này bao gồm: (1) mỗi người dân đều có thu nhập cơ bản để đảm bảo cuộc sống tối thiểu mà không cần điều kiện đi kèm; (2) rút ngắn thời gian làm việc xuống còn 15 giờ mỗi tuần; (3) mở cửa biên giới các nước để người dân có thể tự do đi lại bất cứ nơi nào họ muốn…

Với cách trình bày theo tuyến tính lần lượt là: đưa ra ý tưởng, ví dụ lịch sử và cách nó diễn ra, những lời chỉ trích, lý do đúng sai… tác giả Bregman đã đưa ra những luận điểm vô cùng thuyết phục hoặc hấp dẫn cho các quan điểm của ông.

Theo Bregman, việc đảm bảo một mức thu nhập cơ bản mà không cần một điều kiện nào đi kèm cho người dân sẽ giải quyết được rất nhiều vấn đề trong xã hội hiện đại.

Ông đưa ra nhiều bằng chứng cho thấy việc cho người nghèo một số tiền nhất định - tương đương thu nhập cơ bản - để giúp họ vượt qua khủng hoảng và thoát nghèo là có tác dụng. Nó dẫn đến sự gia tăng lâu dài về thu nhập, giúp họ tạo ra tài sản như nhà ở và phát triển chăn nuôi gia súc, đồng thời nó làm giảm các vấn đề sức khỏe như suy dinh dưỡng, nâng cao sức khỏe tinh thần đặc biệt là ở trẻ em.

Thậm chí, năm 1969, cựu Tổng thống Mỹ Richard Nixon đã đệ trình dự thảo cung cấp 1.600 đô la Mỹ tiền mặt vô điều kiện cho mỗi gia đình nghèo ở Mỹ. Dự luật Thu nhập Cơ bản của Nixon đã thông qua Hạ viện nhưng nhiều lần không thông qua được Thượng viện, và cuối cùng Nixon đã từ bỏ.

Những người hoài nghi cho rằng nước Mỹ ngày nay sẽ không đủ khả năng chi trả cho một chương trình như vậy, nhưng Bregman ước tính rằng "việc xóa đói giảm nghèo ở Mỹ sẽ chỉ tốn 175 tỷ USD", tương đương với khoảng 1% tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ và chưa bằng một phần tư số tiền mà Mỹ chi cho quân sự. Và đây không phải là một chi phí quá lớn cho một quốc gia đã gia tăng sự giàu có lên gấp nhiều lần trong gần một thế kỷ qua như nước Mỹ.

Và việc cung cấp một mức thu nhập cơ bản không kèm theo điều kiện nào cho người nghèo cũng sẽ đơn giản hóa hàng loạt hệ thống chi trả phúc lợi xã hội phức tạp hiện nay.

Về quan điểm rút ngắn thời gian làm việc xuống 15 giờ mỗi tuần, Bregman lập luận rằng: con người cần một tuần làm việc ngắn hơn để giải quyết tình trạng xói mòn do tự động hóa gây ra. Chính sách này sẽ giúp giải quyết các bệnh liên quan đến căng thẳng do làm việc quá sức, giảm tiêu thụ năng lượng và tăng thời gian mọi người có thể dành để chăm sóc và phát triển bản thân cũng như gia đình họ. Sự thay đổi này cũng sẽ mang lại những tiến bộ to lớn trong bình đẳng giới, vì nam giới sẽ có nhiều thời gian rảnh hơn để đóng góp cho gia đình.

Các quan điểm được Bregman trình bày trong Utopia - Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa nhận được rất nhiều ý kiến ủng hộ, đồng thời cũng có những tranh luận trái chiều từ các chuyên gia kinh tế, xã hội trên khắp thế giới.

Tuy nhiên như ông viết: “Nếu muốn thay đổi thế giới, chúng ta phải làm những điều phi thực tế (với thế giới hiện tại). Hãy nhớ rằng những người kêu gọi xóa bỏ chế độ nô lệ, giành quyền bầu cử cho phụ nữ và hôn nhân đồng tính từng bị coi là những kẻ mất trí. Cho đến khi lịch sử chứng minh rằng họ đã đúng”.

Dù quan điểm của bạn là gì, thì cuốn sách với các ý tưởng chính sách táo bạo được trình bày một cách hấp dẫn và rõ ràng sẽ giúp mở khóa tâm trí của mỗi người, để ước mơ và góp phần hành động nhằm thực hiện những điều tốt đẹp hơn cho xã hội, thế giới trong tương lai.

Tác giả Rutger Bregman - một trong những nhà tư tưởng trẻ tuổi nổi bật nhất châu Âu hiện tại

Utopia - Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa xuất bản lần đầu bằng tiếng Hà Lan và trở thành cuốn sách bán chạy nhất tại quốc gia này, đồng thời thu hút sự chú ý của truyền thông quốc tế về phong trào thu nhập cơ bản.

Phiên bản tiếng Anh của cuốn sách lọt vào danh sách bán chạy nhất của tờ Sunday Times; đồng thời nhận được rất nhiều lời ngợi khen của các tờ báo lớn, các học giả, chuyên gia, nhà nghiên cứu nổi tiếng trên thế giới.

Nhận xét về cuốn sách, tác giả Richard Wilkinson viết: “Cuốn sách này thật tuyệt vời. Bất cứ ai cũng nên đọc nó. Bregman đã chỉ ra rằng chúng ta đang nhìn vào một thế giới bị nghịch đảo. Khi rẽ đúng hướng, chúng ta sẽ đột nhiên nhìn thấy những hướng đi hoàn toàn mới để tiến về phía trước. Nếu chúng ta có thể đưa cuốn sách này đến với nhiều người, thế giới sẽ trở thành một nơi tốt đẹp hơn”.

Văn Khoa