Buổi đầu nhiếp ảnh Việt Nam

Đây là quyển sách đầu tiên về lịch sử nhiếp ảnh Việt Nam thời kỳ đầu viết bằng Anh ngữ. Từ khối tư liệu khổng lồ nhưng phân tán trong các kho lưu trữ, bảo tàng, bộ sưu tập tư nhân, trong đó có bộ sưu tập riêng, tác giả Terry Bennett đã dựng lại sự ra đời và phát triển của nhiếp ảnh tại Việt Nam kể từ khi những bức ảnh đầu tiên được chụp vào giữa thế kỷ XIX cho đến giữa những năm 1950. 

Trong hơn 500 bức ảnh được sưu tầm, nhiều tư liệu hiếm và lần đầu tiên được xuất bản. Quyển sách đi theo dòng thời gian, ghi lại những mốc lịch sử từ khi Việt Nam thành thuộc địa của Pháp cho đến khi giành được độc lập. Quyển sách khắc họa nền văn hóa rộng lớn của Việt Nam với nhiều dân tộc, đồng thời giới thiệu hơn 240 nhiếp ảnh gia và studio trong cùng thời kỳ bên cạnh các phụ lục tập trung vào bưu thiếp, ảnh chân dung hoàng gia.

Phần lớn nội dung cuốn sách nói về sự nghiệp của các nhiếp ảnh gia người Pháp và một số nước, những hình chụp và tiệm ảnh của họ tại Việt Nam. Quyển sách cũng liệt kê rất nhiều hình chụp cùng danh tính của các nhiếp ảnh gia người Việt và tiệm ảnh của họ.

“Nhiếp ảnh thế kỷ XIX không chỉ là khoa học mà còn là nghệ thuật. Nhiếp ảnh gia thời kỳ này quan tâm đến nghệ thuật và tự thân họ cũng là những nghệ sĩ. Việc chụp chân dung thời kỳ đầu khó lòng diễn ra nếu người chụp không thấu nhạy nghệ thuật cũng như khả năng đồng cảm với chủ thể. Khác với thời đại kỹ thuật số ngày nay, việc cho ra đời một tấm hình duy nhất vào thế kỷ XIX cũng đòi hỏi công sức và tiền bạc đáng kể”, tác giả chia sẻ.

Buổi đầu nhiếp ảnh Việt Nam là công trình nghiên cứu dày công. Terry Bennett chia sẻ, cuốn sách của ông chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và tư liệu nghiên cứu. 

Các nguồn tài liệu tham khảo cũng chủ yếu là của phương Tây, đặc biệt là Pháp, nên cuốn sách chưa là một pho sử đầy đủ về nhiếp ảnh ở Việt Nam. Dù vậy, nó có thể cung cấp một phác thảo ban đầu những cung đường nơi nhiều dấu chân đã đi qua.

“Mặc dù hiện nay ở Việt Nam chưa có bảo tàng nhiếp ảnh hay bất kỳ bộ sưu tập nào cho ảnh chụp thời kỳ đầu, tôi cảm nhận rằng người Việt đang ngày một quan tâm hơn đến lịch sử nghệ thuật thị giác (phim ảnh và mỹ thuật) của đất nước. Mối quan tâm này chắc chắn sẽ dẫn đến việc khai phá các nguồn tư liệu chưa từng thấy trước đây ở Việt Nam. Việc kết nối lại những bức ảnh vô danh với tác giả ban đầu của chúng là điều rất đáng làm”, tác giả chia sẻ. 

Văn Khoa