“Giải mã doanh nhân”

Là một nhà văn, nhà báo, diễn giả chuyên về mảng kinh doanh và văn hóa, lớn lên trong một gia đình có truyền thống kinh doanh, có nhiều người thân, bạn bè khởi nghiệp, David Sax nhận thấy trong vòng 20 năm trở lại đây, mọi người đang có một cái nhìn méo mó về tinh thần kinh doanh và doanh nhân. Trong chương đầu tiên của cuốn sách “Giải mã doanh nhân”, ông đã chỉ ra những lầm tưởng ấy.

Theo đó, hình mẫu và tinh thần doanh nhân đang được tung hô là các huyền thoại kinh doanh của Thung lũng Silicon như Bill Gates, Steve Jobs, Mark Zukerberg… Đây là những người khởi nghiệp từ khi còn rất trẻ trong lĩnh vực công nghệ có mức độ tăng trưởng chóng mặt. Từ đó sản sinh và lan ra khắp thế giới mô hình khởi nghiệp: những người trẻ lập ra một kế hoạch kinh doanh từ ý tưởng; sau đó hết người này đến người khác lên sân khấu, thuyết trình kế hoạch đó trước các nhà đầu tư trong vòng 5-10 phút, với mong muốn được rót vốn để thực hiện những ý tưởng hy vọng có thể thay đổi thế giới.

Thành công của một dự án kinh doanh được tính dựa trên số vốn gọi được về. Càng gọi được nhiều vốn, càng được coi là thành công; chứ không hề dựa trên thực tế mô hình kinh doanh đó thực sự mang lại doanh thu và lợi nhuận như thế nào. Đây cũng chính là lý do khiến Elizabeth Holmes có thể huy động được 700 triệu đô la cho công ty ma về xét nghiệm máu, mà không có một sản phẩm, hoạt động hay 1 đô la doanh thu nào.

Mặt khác, những doanh nhân khởi nghiệp theo cách thông thường từ nguồn vốn của bản thân hoặc gia đình, phải gánh những khoản nợ vượt xa tài sản. Nếu công việc kinh doanh thất bại, họ có thể đẩy gia đình vào cảnh đói nghèo, bị nợ nần bủa vây trong nhiều năm và gặp vô vàn khó khăn trong việc huy động tiền để thử thêm lần nữa.

Trong khi đó, những người bắt đầu kinh doanh theo mô hình khởi nghiệp của Thung lũng Silicon, thường có rủi ro không đáng kể. Bởi vốn kinh doanh do người khác cung cấp và các khoản vay không được đảm bảo. Nếu doanh nghiệp thất bại, những người sáng lập chỉ cần kiếm công việc khác để thay thế, hoặc tiếp tục tham gia một liên doanh kinh doanh mới bằng tiền của người khác. Điều đáng nói, những doanh nhân giả mạo như vậy lại nhận được sự tung hô của các phương tiện truyền thông. 

Trong các phần tiếp theo của cuốn sách “Giải mã doanh nhân”, thông qua những câu chuyện hấp dẫn về các doanh nhân khởi nghiệp từ nhiều hoàn cảnh khác nhau, David Sax cung cấp một bức tranh đa dạng hơn về chân dung các doanh nhân khởi nghiệp cũng như cuộc sống và tâm hồn họ, vượt xa khỏi khuôn mẫu bó hẹp từ Thung lũng Silicon vốn được lăng-xê bấy lâu nay.

Đó là những người tị nạn Syria ở Toronto - Canada, lập nên các nhà hàng, hình thành mạng lưới tự cung tự cấp để đảm bảo sinh kế cho gia đình.

Đó là một phụ nữ trẻ đam mê lướt sóng sở hữu tiệm bánh trên bãi biển ở ngoại ô New York, một doanh nhân đề cao "phong cách sống", tìm kiếm một “sinh kế đúng đắn”, mang lại “sự độc lập về tài chính và phần thưởng, cũng như cảm giác vui vẻ.

Đó là câu chuyện xúc động về một chủ doanh nghiệp đã tiếp quản và điều hành thành công một công ty chuyên thiết kế, sản xuất và lắp ráp băng tải. Người chủ chọn trao quyền bằng cách chia quyền sở hữu cho nhân viên thông qua ESOP. Tại đây nhiều độc giả đã được giới thiệu về khái niệm "tâm lý lãnh đạo đầy tớ", nơi mà công việc của người lãnh đạo là giúp cấp dưới của họ "trở nên khỏe mạnh hơn, khôn ngoan hơn, tự do hơn, tự chủ hơn."

Được nhắc đến ở chương cuối cuốn sách là câu chuyện của một chuyên gia phân tích đang khởi nghiệp lần thứ 6 ở độ tuổi 70 với công nghệ blockchain để đo lường, xác minh và cho phép các giao dịch năng lượng tái tạo có thể được thực hiện một cách dễ dàng trên toàn thế giới. 

Tất cả những câu chuyện được David Sax kể ra trong cuốn sách đều cho thấy tinh thần kinh doanh không bị giới hạn bởi tuổi tác, “mang tính cá nhân và cũng đa dạng hơn rất nhiều, cả về nền tảng của các doanh nhân cũng như hành trình họ thực hiện”.

David cũng nhấn mạnh, doanh nhân cần phải sở hữu đầy đủ công việc kinh doanh và hoàn toàn độc lập về hướng đi của nó. Niềm hi vọng là yếu tố thiết yếu liên kết mọi doanh nhân, dù họ ở đâu. Nó là nền tảng cho sự kiên cường của doanh nhân, ngay cả khi rủi ro đe dọa lấn át họ. Và tinh thần doanh nhân không phải là điều kỳ diệu, hiếm có mà là một sự lựa chọn, cơ hội mở ra cho tất cả mọi người, ở bất kỳ đâu, miễn là họ sẵn sàng chấp nhận thử thách. Đây là ý nghĩa nguyên sơ và rộng lớn của từ “doanh nhân”.

Gia Huy