Nỗi lo di chứng hậu Covid-19

Với nhiều bệnh nhân đã khỏi Covid-19, bên ngoài vẫn bình thường, nhưng khi làm việc rất nhanh mệt. Những người trước đây làm việc đến rạng sáng, giờ đến tối đã thấy mệt và không thể thức khuya.

Hàng ngàn người mắc di chứng hậu Covid-19

Hơn 1 tháng qua, phòng khám hậu Covid-19 tại Bệnh viện Đại học Y dược TP tiếp nhận khoảng 4.000 người đến khám do các di chứng sau khi khỏi bệnh như khó thở, mất ngủ, rụng tóc... Một số bệnh nhân kể họ cảm thấy làm việc nhanh mệt. Đặc biệt, trong đó có đến 50% cho kết quả xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh phát hiện bất thường về tim mạch và phổi, như viêm phổi, xơ phổi, suy hô hấp cấp và mạn tính, đông máu gây thuyên tắc mạch máu phổi, tĩnh mạch, đột quỵ... Đây là những biến chứng nặng nề, nguy hiểm cần phải can thiệp ngay cũng như điều trị lâu dài..

Còn tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định, từ đầu tháng 12/2021 đến ngày 10/1/2022, hơn 1.000 người đến khám ở nhiều chuyên khoa do các vấn đề sức khỏe sau nhiễm Covid-19. Các triệu chứng phổ biến là mệt mỏi, suy nhược cơ thể, rối loạn tinh thần.

Link bài viết

Trong một hội nghị gần đây của ngành y tế, TS. Nguyễn Anh Dũng - Phó giám đốc Sở Y tế TP cho biết trong số bệnh nhân mắc di chứng Covid-19 khám tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định có 510 người bị các triệu chứng hô hấp (chiếm gần 50%), 182 người có triệu chứng thần kinh, 134 trường hợp mắc các triệu chứng tim mạch, 180 bệnh nhân có vấn đề về nội tiết, 66 ca mắc bệnh lý tiêu hóa, 49 người gặp triệu chứng cơ xương khớp.

Bệnh viện Phục hồi chức năng và điều trị bệnh nghề nghiệp TP đến nay cũng tiếp nhận hơn 1.000 ca khám hậu Covid-19. Theo bác sĩ Phan Minh Hoàng - Giám đốc bệnh viện, trong số này, có 341 trường hợp phải nhập viện điều trị (chiếm 32%), và 59% bệnh nhân có bệnh lý nền kèm các di chứng Covid-19. Ngoài ra, ở nhóm F0 30-50 tuổi, không có bệnh lý nền, vẫn ghi nhận các triệu chứng như rối loạn lo âu, rối loạn giấc ngủ, stress... hậu nhiễm.

Theo bác sĩ Nguyễn Như Vinh - Trưởng khoa Thăm dò chức năng hô hấp, Bệnh viện Đại học Y Dược TP, đa phần bệnh nhân phục hồi sức khỏe sau khi điều trị các triệu chứng hậu Covid-19. Một số thống kê cho thấy bệnh nhân không điều trị vẫn cải thiện, song cần nhiều thời gian hơn.

Tuy nhiên, bệnh nhân bị biến chứng nặng, không được điều trị kịp thời có thể trở thành di chứng vĩnh viễn, thậm chí nguy hiểm tính mạng. Dẫn một nghiên cứu ở Mỹ, ông cho biết 14% bệnh nhân Covid-19 nặng sau khi khỏi và xuất viện sẽ phải nhập viện lại để điều trị di chứng, trong đó nhiều người tử vong ở lần nhập viện thứ hai.

Bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân tập phục hồi giai đoạn hậu Covid-19

Các nghiên cứu nói gì?

Từ tháng 10/2021, thế giới bắt đầu có những định nghĩa chính thức về hội chứng hậu Covid-19. Đây là tình trạng bệnh ở những người đã từng mắc, hoặc nghi ngờ mắc Covid-19, có các triệu chứng dai dẳng kéo dài ít nhất 2 tháng trở lên. Tại Việt Nam, chưa có nghiên cứu hay khảo sát nào về tình trạng di chứng Covid-19 kéo dài cũng như số liệu người bị di chứng trong cộng đồng. Các con số hiện chỉ dựa vào ghi nhận thực tế khám chữa bệnh tại một số bệnh viện. 

Các nghiên cứu trên thế giới ghi nhận hậu Covid-19 không chỉ xảy ra ở bệnh nhân nặng, bệnh nhân nguy kịch cần nhập viện hoặc lớn tuổi, có bệnh nền mà còn gặp ở người trẻ, mắc bệnh nhẹ. Ngay cả bệnh nhân không triệu chứng cũng bị hậu Covid-19. Trong đó, khoảng 20% bệnh nhân độ tuổi 18-34, không nhập viện, không triệu chứng vẫn có triệu chứng hậu Covid-19.

Phân tích gộp trên gần 48.000 ca nhiễm Covid-19 độ tuổi 17-87, thời gian 14-110 ngày sau nhiễm bệnh ghi nhận 55 nhóm tác động lâu dài với nhiều triệu chứng, hậu quả để lại trên cơ thể. Khoảng 80% bệnh nhân từng nhiễm có ít nhất 1 triệu chứng kéo dài, thậm chí có ghi nhận đến 5 triệu chứng.

Một số thống kê ghi nhận khoảng 33-76% người bệnh có thể gặp triệu chứng hậu Covid-19 ít nhất 6 tháng sau đợt cấp tính của bệnh, trong đó 20% người bệnh phải tái nhập viện, 80% người bệnh phải theo dõi chăm sóc trong 2 tháng sau xuất viện.

Những di chứng sau viêm phổi do nhiễm SARS-CoV-2 được ghi nhận trên phim CT scan ngực sau 6 tháng theo dõi. A-dãn phế quản co kéo (mũi tên). B- xẹp phổi dạng đường (mũi tên). C- xơ phổi dạng tổ ong. D và E- dày màng phổi tạng (mũi tên)

Di chứng cần được điều trị sớm

Các bác sĩ khuyến cáo tất cả người bệnh Covid-19 cần tái khám sớm sau khi xuất viện để được xét nghiệm, đánh giá tổng quát thể trạng, từ đó phát hiện và điều trị kịp thời các di chứng, sớm trở lại cuộc sống bình thường. Nhất là những F0 từng phải thở máy, thở oxy, nằm phòng hồi sức tích cực (ICU)... 1 tháng sau khi xuất viện phải tái khám.

Những người bệnh nhẹ trong giai đoạn dương tính, sau khi khỏi bệnh 1 tháng vẫn có các triệu chứng khó thở, mệt mỏi, nhức đầu, mất khứu giác, vị giác, rụng tóc, tiêu chảy... hay cơ thể có dấu hiệu khác thường thì nên đi khám để phát hiện sớm. Nếu sau 3 tháng vẫn còn triệu chứng, người này bắt buộc tái khám.

"Di chứng hậu Covid-19 thực sự là mối lo lớn. Nếu bệnh nhân đến viện muộn, phổi không hồi phục thì nguy cơ phải phụ thuộc vào máy tạo oxy suốt đời", bác sĩ Nguyễn Như Vinh nói.

Link bài viết

Bác sĩ Hồ Thanh Lịch - Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết, để điều trị di chứng hậu Covid-19, tùy theo mức độ và triệu chứng, các bác sĩ sẽ kiểm tra hô hấp, tâm thần kinh, da niệu... Trong khám hô hấp, bệnh nhân được chụp X-quang phổi, điện tim, đo chức năng hô hấp để biết mức độ trao đổi khí, từ đó bác sĩ đánh giá mức độ nặng nhẹ để điều trị thuốc, tập thở và vật liệu trị liệu.

Theo bác sĩ Lịch, để giảm di chứng hậu Covid-19, bệnh nhân có triệu chứng khó thở, viêm phổi trong thời gian mắc Covid-19 nên tập thở sớm. Khi tập có các kỹ thuật viên vật lý trị liệu hỗ trợ, hướng dẫn thì càng tốt, giúp tăng trao đổi khí, hỗ trợ hô hấp và ngăn xơ hóa phổi.

Bệnh nhân cũng cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, giữ tinh thần thoải mái để nâng sức đề kháng, tránh diễn tiến nặng. "Nhóm nguy cơ cao như người trên 65 tuổi, người có bệnh nền nên dùng thuốc kháng virus sớm, thuốc giảm tỷ lệ chuyển nặng, giảm tỷ lệ viêm phổi và xơ hóa phổi do nCoV", bác sĩ khuyến cáo.

Di chứng hậu Covid-19 được xác định là một trong những vấn đề trọng tâm của y tế TP trong năm 2022, khi hơn nửa triệu người dân mắc Covid-19, chiếm khoảng 5% dân số. Ngành y tế TP đã đề ra mục tiêu quan trọng trong thời gian tới là xác định mô hình của bệnh nhân hậu Covid-19 trên địa bàn, những triệu chứng nào nổi bật? Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chăm sóc sức khỏe hậu Covid-19, nâng tầm năng lực chăm sóc cho người hậu Covid-19, nhất là y tế cơ sở.

Tuỳ Phong