Phía sau ý định Mỹ giảm thuế hàng hóa từ Trung Quốc

Chính quyền Tổng thống Joe Biden đang xem xét nới lỏng một số mức thuế đối với 300 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, như là cách hạ nhiệt giá hàng hóa tiêu dùng trong bối cảnh lạm phát tăng nhanh tại nước này. Nhưng liệu còn lý do nào khác?

Dỡ bỏ "di sản" của ông Trump?

Bắt đầu từ ngày 6/7/2022, nhiều biện pháp thuế quan được Mỹ áp đặt trong số 370 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc từ 4 năm trước sẽ tự động hết hiệu lực nếu không được gia hạn. Hiện có nhiều nguồn tin cho biết Tổng thống Mỹ Joe Biden có thể sớm thông báo về việc giảm một số loại thuế đối với hàng tiêu dùng nhập từ Trung Quốc.

Tháng trước, ông Biden cho biết sẽ sớm nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Mỹ cũng đang trong quá trình xem xét có nên dỡ bỏ hàng rào thuế quan từ thời Tổng thống Donald Trump hay không. Chính phủ Mỹ hiện muốn đảm bảo việc áp thuế phù hợp với các ưu tiên "kinh tế và chiến lược" và không tăng chi phí cho người Mỹ một cách không cần thiết. Hồi tháng 5/2022, chính quyền Tổng thống Biden cho biết đang thực hiện bước đầu tiên để xem xét điều chỉnh lại thuế nhập khẩu. 

Tiếp đó vào ngày 8/6/2022, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết chính quyền đang tìm cách "cơ cấu lại" chính sách thuế quan thời Trump. Ông Trump đã sử dụng Mục 301 Đạo luật Thương mại năm 1974 để áp thuế với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc bắt đầu từ tháng 7/2018. Còn Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo tháng trước cũng cho biết chính quyền Mỹ quyết định giữ nguyên mức thuế đối với thép và nhôm, nhưng đang xem xét giảm thuế đối với các mặt hàng khác.

Quá trình thương thảo vẫn đang diễn ra, nhưng rất có thể phía Mỹ sẽ công bố gói thu hẹp thuế quan đối với hàng Trung Quốc. Kế hoạch dự kiến có ba phần. Phần 1 sẽ là giảm dần thuế một số mặt hàng nhất định, nhằm giảm 10 tỷ USD trong giá trị hàng hóa khi tới tay người tiêu dùng. Phần 2 là Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ sẽ lựa chọn các công ty được miễn trừ thuế trong diện bị áp thuế hiện nay. Phần 3 dài hơi hơn, là điều tra thuế đối với các công ty mà Mỹ cho là chính phủ Trung Quốc trợ giá, từ đó mới đưa ra quyết định thuế cụ thể.

Trong cuộc họp trực tuyến giữa Bộ trưởng Tài chính Mỹ bà Yellen với người đồng cấp Trung Quốc vào ngày 5/7/2022, hai bên thảo luận về triển vọng kinh tế toàn cầu trong bối cảnh giá hàng hóa tăng và các vấn đề an ninh lương thực cũng như sự ổn định của chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo đó, Trung Quốc nêu rõ những lo lắng về thuế quan và các hạn chế của Mỹ đối với doanh nghiệp Trung Quốc. Bà Yellen cũng đã công khai mong muốn giảm một số thuế quan, cho rằng chúng "không có ý nghĩa chiến lược" và "do người Mỹ trả, không phải người Trung Quốc".

Nhắm đến nhiều mục tiêu

Giới phân tích cho rằng, trong bối cảnh lạm phát tăng vọt thời gian qua, việc giảm thuế cho hàng Trung Quốc có thể giúp hạ nhiệt giá cả hàng hóa leo thang. Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ước tính, nếu Mỹ loại bỏ một loạt thuế quan với hàng hóa Trung Quốc, có thể kéo lạm phát của nước này xuống 1,3 điểm phần trăm. Các phân tích trong cả quá trình này cho thấy khi thuế lên hàng tiêu dùng nhập từ Trung Quốc tăng, hầu hết được các nhà sản xuất, các nhà bán lẻ chuyển sang giá thành sản phẩm. Kết quả là người tiêu dùng Mỹ phải trả nhiều tiền hơn hoặc phải giảm chi tiêu. 

Theo ước tính, mỗi năm thuế quan cao đã làm tăng thêm 1% trong chỉ số giá tiêu dùng - một thước đo lạm phát của nền kinh tế Mỹ. Áp thuế là quan điểm của chính quyền Donald Trump, còn lạm phát đang là vấn đề đau đầu của chính quyền Biden. Theo đó, lạm phát sẽ có tác động không nhỏ tới cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tới đây, vì vậy dễ hiểu vì sao ông Biden có ý định giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập từ Trung Quốc để vừa giảm áp lực lạm phát, vừa hy vọng đảm bảo cho sự nghiệp chính trị của mình.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, Trưởng Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai nói rằng không tin bất kỳ động thái thuế quan nào sẽ có tác động đến áp lực giá cả hiện tại. Trong phiên điều trần trước quốc hội gần đây, bà nói với các nhà lập pháp rằng: "Đối với những thách thức ngắn hạn, khả năng của chúng ta bị giới hạn, đặc biệt là trong vấn đề lạm phát".

Sau ý định của chính quyền ông Biden, Washington đã nhận được hơn 400 đơn đề nghị không giảm thuế mà chính quyền Trump áp đặt với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Các đơn này được gửi tới Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, đề nghị giữ nguyên các loại thuế theo Khoản 301, được chính quyền Tổng thống Donald Trump áp với khoảng 370 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong số những đơn ấy có một ủy ban gồm 24 công đoàn, như Liên đoàn Lao động và Đại hội Các tổ chức công nghiệp Mỹ (AFL-CIO) và Hiệp hội Phi công Hàng không.

Nếu vẫn quyết định giảm thuế, ông chủ Nhà Trắng sẽ làm trái ý nguyện một nhóm cử tri quan trọng. Trong chiến dịch tranh cử năm 2020, ông từng mô tả bản thân là tổng thống đứng về phía người lao động nhiều nhất từ trước đến nay.

Lê Phan