Doanh nhân Hồ Thanh Tuấn: Tôi muốn làm nhiều hơn để nâng cao vị thế ngọc trai Việt Nam

Từ một kỹ sư tin học rẽ sang ngành nuôi trồng, chế tác và kinh doanh ngọc trai, ông Hồ Thanh Tuấn  - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Ngọc trai Hoàng Gia đã xây dựng và phát triển Ngọc trai Hoàng Gia trở thành một thương hiệu được thị trường ưa chuộng.

Ông được xem là "vua ngọc trai Việt Nam" khi nuôi cấy thành công ngọc trai có hoa văn tự nhiên. Sau hơn 20 năm gắn bó với ngọc trai, vị doanh nhân - nghệ nhân này vẫn trăn trở với nhiều kế hoạch phát triển ngành công nghiệp ngọc trai, góp phần định vị ngọc trai Việt Nam trên bản đồ ngọc trai thế giới.

* Trước tiên, xin chúc mừng ông và Ngọc trai Hoàng Gia với bộ ngọc trai "Báu vật đại dương" được tỉnh Khánh Hòa chọn làm quà tặng cho phu nhân huấn luyện viên đội tuyển bóng đá Việt Nam Park Hang Seo. Ông có thể chia sẻ về sản phẩm độc đáo này?

- Tôi từng thiết kế quà tặng cho Chính phủ, một số bộ ngành Trung ương và nhiều tỉnh, thành, nhưng lại chưa làm quà tặng cho Khánh Hòa - địa phương mà tôi đã nương tựa, đặt trại nuôi cấy để làm ra những viên ngọc trai đặc sắc của Việt Nam. Do đó, khi tỉnh Khánh Hòa đề nghị tôi thực hiện một món quà tặng cho phu nhân huấn luyện viên Park Hang Seo nhân Liên hoan Du lịch biển Nha Trang 2022, tôi rất sốt sắng. 

Đó là bộ trang sức đầu tiên tôi dùng ngọc trai có hoa văn tự nhiên để làm. Trước đó, tôi làm những bộ tặng phẩm với ngọc trai trống đồng, phù hợp cho quà tặng cấp nhà nước. Còn đây là bước tiến tiếp theo, mở rộng ứng dụng ngọc trai có hoa văn tự nhiên để làm quà tặng cho nhiều đối tượng hơn. 

Ảnh: Thanh Lâm

* Những bộ trang sức Ngọc trai Hoàng Gia được chọn làm quà tặng phu nhân nguyên thủ các nước, như đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ, phu nhân Thủ tướng Nhật Bản... Đây có phải điểm khởi đầu của hành trình mang ngọc trai Việt Nam vươn ra thế giới?

- Ngọc trai có hoa văn trống đồng là sản phẩm mang tính chất ngoại giao. Tuy nhiên, để ngọc trai phát triển rộng hơn, trở thành quà tặng phổ biến ở các nước thì phải thoát ra khỏi ngọc trai trống đồng hay hoa sen để hoa văn ngọc trai đa dạng hơn. Sắp tới, chúng tôi sẽ tạo nhiều loại hoa văn khác nhau, có thể làm theo đơn đặt hàng hoa văn của từng quốc gia. Đây là cách góp phần vào hành trình đưa ngọc trai Việt Nam vươn ra thế giới.

* Ông từng chia sẻ là vẫn đau đáu với câu hỏi: "Ngọc trai Việt Nam khác gì so với ngọc trai thế giới?". Đến giờ, câu trả lời đã có chưa, thưa ông?  

- Lịch sử ngọc trai đã thay đổi một lần từ năm 1893 bởi chuyên gia người Nhật Mikimoto khi ông tạo ra viên ngọc trai nuôi cấy đầu tiên trên thế giới, giảm hẳn việc khai thác tự nhiên. Hơn 100 năm sau, tôi mới tiếp nối sáng kiến của ông Mikimoto, tạo thêm ba bước nữa trong quá trình nuôi cấy ngọc trai. Đó là tạo hoa văn trên viên ngọc trai đã thu hoạch, tái cấy vào để con trai làm lành vết cắt trên viên ngọc trai và quá trình làm lành đó tạo hoa văn tự nhiên.

Ở đây có một tiến trình: tự nhiên tạo ra một loại ngọc rồi con người tác động vào, sau đó trả lại cho tự nhiên tác động tiếp. Đó là sự phối hợp một cách hài hòa giữa con người và tự nhiên để tạo ra loại ngọc trai mới cho thế giới. Đây là thành quả nghiên cứu và tôi đã ứng dụng được, nhân rộng nó ra.

* Nói đến kinh doanh là nói đến lợi ích kinh tế, còn nghệ nhân thì lại hướng về nghệ thuật. Hai con người ấy trong ông có khi nào mâu thuẫn?

- Tôi thì thấy ngược lại. Vừa kinh doanh vừa là nghệ nhân, nếu kết hợp hài hòa thì hai điều đó sẽ bổ sung cho nhau, tạo ra nét độc đáo, giúp mình có con đường đi khác biệt. Và tôi đã làm được điều đó với Ngọc trai Hoàng Gia. Trong quá trình làm nghề, tôi có hoài bão đưa ngọc trai trở lại với "sứ mệnh lịch sử" vốn có từ hàng nghìn năm trước. Từ xa xưa, ngọc trai đã được dùng làm cống phẩm, quà tặng bang giao giữa các nước và tôi muốn tiếp nối truyền thống đó. 

Ngày xưa, những vật phẩm quý như ngọc trai chỉ dành cho vua và hoàng tộc, dân thường không được sử dụng. Do đó, khi xây dựng Ngọc trai Hoàng Gia, tôi đặt sứ mệnh thứ hai, đó là phải làm sao để nhiều phụ nữ trên thế giới sở hữu những viên ngọc trai vốn chỉ dành cho vua và hoàng tộc ngày xưa. Đó là lý do tôi đặt tên thương hiệu là Ngọc trai Hoàng Gia. Vừa là nghệ nhân sáng tạo vừa làm kinh doanh, tôi thấy được nhu cầu của thị trường, khát khao của người tiêu dùng nên kết hợp hai yếu tố đó để tạo ra một hướng đi, đồng thời cũng là lợi thế cạnh tranh và mục tiêu mình theo đuổi.

* Hai năm vừa qua, đại dịch Covid-19 làm đứt gãy chuỗi cung ứng trên toàn cầu. Thuộc ngành hàng xa xỉ, Ngọc trai Hoàng Gia đã "vượt cạn" như thế nào?

- "Vượt cạn" là bản năng sinh tồn của doanh nghiệp. Rất nhiều doanh nghiệp trang sức trong đợt dịch vừa rồi phải đóng cửa. Tôi nhận thức được điều đó và thay đổi mục tiêu tăng trưởng, chỉ giữ lại duy nhất một mục tiêu đó là làm sao để tồn tại. Bất kỳ xã hội nào trên thế giới cũng có sự phân tầng, phân lớp giàu nghèo và thu nhập cao, thấp. Theo tháp Maslow về nhu cầu của con người thì có một nhóm ở trên đỉnh với nhiều tài sản, tiền trong ngân hàng và ít bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh hay thiên tai, nên họ vẫn sẵn sàng chi tiêu. Và nhóm đối tượng đó chiếm tỷ lệ khá lớn trong tệp khách hàng của chúng tôi. 

Suốt thời gian dịch bệnh, anh em xưởng sản xuất vẫn hoạt động theo phương án "ba tại chỗ” ở công ty, còn những khâu khác làm việc ở nhà. May mắn là ngành vận chuyển, logistics vẫn hoạt động, do đó chúng tôi ưu tiên, tập trung đơn hàng gửi sang Mỹ. Mặc dù ở Mỹ cũng giãn cách xã hội nhưng vẫn được kinh doanh, đặc biệt là kinh doanh online, từ đó chúng tôi có nguồn thu bù cho chi phí. Thứ hai, tôi tập trung đội ngũ bán hàng online để chăm sóc nhóm khách hàng ít bị ảnh hưởng bởi giãn cách xã hội nhất. Dĩ nhiên, về tình hình chung thì công ty vẫn bị ảnh hưởng nhưng mình cố gắng đáp ứng được một phần để bù lại sự khó khăn lúc đó.

* Ông có thể chia sẻ mục tiêu sắp tới của Công ty Ngọc trai Hoàng Gia? 

- Sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát, thị trường có nhiều thay đổi. Dịch bệnh tác động khiến con người thay đổi xu hướng, hành vi tiêu dùng và thói quen mua sắm. Tuy nhiên, những nhu cầu hiển nhiên của con người như ăn ngon mặc đẹp vẫn luôn tồn tại. Tôi nắm bắt được điều đó để đẩy mạnh mảng online. Đó là yếu tố thứ nhất. Yếu tố thứ hai là nắm được hiệu ứng "lò xo nén".

Hai năm đại dịch, thị trường đã bị nén rất sát rồi nên bây giờ nó sẽ bung lên. Thấy hiệu ứng đó, nắm bắt và bỏ vào đúng điểm rơi thì thị trường sẽ hút. Khi dịch được kiểm soát, con người cũng có suy nghĩ khác hơn: Tại sao phải chịu đựng và không tận hưởng trong khi cuộc sống quá vô thường? Đó cũng là một yếu tố tác động để họ mua sắm nhiều hơn.

Sau khi dịch được kiểm soát chặt, chúng tôi sẽ phát triển mạnh hơn dòng sản phẩm phục vụ số đông song song với cố gắng giữ vững sự ổn định của thị trường khách hàng phân khúc cao. Tuy nhiên, muốn phát triển hơn nữa thì phải "nuôi dưỡng", "trẻ hóa" đối tượng tiêu dùng. Nhu cầu mua sắm của người trẻ cao nhưng tiền có hạn. Họ sẽ mua sản phẩm không quá đắt tiền nhưng sẽ mua nhiều món hơn để thỏa mãn nhu cầu về làm đẹp, hưởng thụ cuộc sống. Chúng tôi cũng sẽ sáng tạo ra những dòng sản phẩm phù hợp hơn với khách hàng tầm trung. Tôi đặt mục tiêu trong vòng ba năm tới sẽ chiếm lĩnh phân khúc thị trường này.

* Ngoài ngọc trai, ông còn đam mê xe hơi địa hình. Hai đam mê này có vẻ không liên quan đến nhau?

- Cơ duyên để tôi chơi xe địa hình thật ra cũng đến từ việc nuôi cấy ngọc trai. Nghe thì có vẻ không liên quan nhưng trong quá trình nuôi cấy ngọc trai, tôi phải thu gom và dùng xe di chuyển con giống ở vùng biển nhiều tỉnh, thành về vùng nuôi nhằm đảm bảo thời gian tốt nhất cho sức khỏe của chúng. Trong quá trình vận chuyển con giống từ tàu biển lên, xe chạy xuống cập bờ thì thường bị lún cát. Xe cứu hộ cũng không xuống cát được vì vẫn bị lún. Do đó, tôi mới nhờ xe địa hình để kéo xe mình lên. Xe địa hình cũng là xe bán tải bình thường được cải tiến một phần.

Sau đó, tôi nhờ một số anh em xe địa hình tư vấn để cải tiến xe nhằm phục vụ cho công việc. Tôi bắt đầu quen biết và chơi thân với anh em xe địa hình. Đây là cách để tôi rèn luyện kỹ năng chạy xe trên những địa hình phức tạp như cát, bùn hay đá lởm chởm. Từ từ, tôi trở thành thành viên câu lạc bộ xe địa hình và đến nay đã được 10 năm. Với tôi, việc làm nghề và chơi xe địa hình bổ trợ rất tốt cho nhau. 

Đây là môn chơi khá phức tạp nhưng mỗi chuyến đi hay cuộc thi xe địa hình là một hành trình giúp tôi rèn luyện nhiều kỹ năng. Thứ nhất là kỹ năng lái xe vượt qua trở ngại, giống như mô phỏng tiến trình kinh doanh được thu gọn trong một chuyến đi. Mỗi chặng đường buộc mình phải thay đổi kỹ năng lái, thay đổi xe, hay cách đi để vượt chướng ngại vật và về đích nhanh hơn. Môn này rèn luyện cho tôi kỹ năng để vượt qua khó khăn trong cuộc sống cũng như trong kinh doanh. Nó giúp tôi can đảm, chịu khó hơn và mạnh mẽ hơn.

Ảnh: Thanh Lâm

* Hành trình thu gom con giống phải di chuyển trên nhiều địa hình phức tạp, tại sao ông vẫn tự mình thực hiện mà không giao cho nhân viên?

- Có những thứ gọi là đam mê thì tôi không thể từ bỏ hay để người khác làm thay. Ví dụ, khi nhìn vào con giống, tôi biết đặt để nó ở đâu trong vùng nuôi, con giống thu gom về hình hài như thế, nuôi lớn sẽ như thế nào, nhóm con giống ở vùng kia nuôi sẽ ra sao... Đó là một tiến trình, một quy trình mà nếu bỏ lỡ bất kỳ mắt xích nào trong đó cũng có thể thất bại. Cũng có thể gọi đó là niềm vui trong nghề nghiệp.

Khi đã là chủ một doanh nghiệp thì có rất nhiều việc phải giao cho người khác. Tôi sẽ chú tâm vào những khâu nào khó giao việc nhất, còn điều hành kinh doanh, hay những việc mang tính lặp đi lặp lại, tôi sẽ huấn luyện và bàn giao cho cấp dưới. 

* Sau hơn 20 năm xây dựng và phát triển thương hiệu Ngọc trai Hoàng Gia, có điều gì ông vẫn trăn trở?

- Ngành ngọc trai Việt Nam vẫn còn non trẻ. Thời gian gần đây mới có những bước tiến kha khá. Tôi muốn làm nhiều hơn, cống hiến nhiều hơn để phát triển ngành nuôi cấy, chế tác ngọc trai. Vừa rồi, tôi tham gia ban vận động thành lập Hiệp hội Ngọc trai Việt Nam, hy vọng sắp tới sẽ được Bộ Nội vụ thông qua. Qua hiệp hội, tôi sẽ có điều kiện chia sẻ kinh nghiệm làm nghề cho thế hệ trẻ. Đây là định hướng lâu dài để ngành công nghiệp ngọc trai Việt Nam phát triển, góp phần nâng cao vị thế của ngọc trai Việt Nam trên bản đồ ngọc trai thế giới.

* Là Phó chủ tịch Hội Mỹ nghệ kim hoàn - Đá quý TP.HCM (SJA), ông đang và sẽ làm gì để phát triển hội, cũng như các sản phẩm mỹ nghệ kim hoàn Việt Nam?

- Một trong những chương trình hành động sắp tới của hội là liên kết với một số hội bạn tương đồng với lĩnh vực ngành nghề như Hội Thiết kế TP.HCM và một số nhà thiết kế nổi tiếng như Sỹ Hoàng, Võ Việt Chung, một vài nhà thiết kế nổi tiếng khác trong nước và nước ngoài để tạo ra những cuộc thi dành riêng cho SJA hoặc cho ngành thiết kế nói chung.

Bên cạnh đó là một số chương trình kết hợp với Trường Đại học Mỹ thuật, Đại học Kiến trúc, Đại học Tôn Đức Thắng để hỗ trợ lực lượng thiết kế trẻ, đặc biệt là trang sức, mỹ thuật ứng dụng. Trước giờ, Ngọc trai Hoàng Gia cũng có các hoạt động tương tự nhưng ở góc độ một doanh nghiệp. Lần này, tôi quyết tâm đưa vào chương trình hành động của hội với quy mô lớn hơn, đối tượng rộng hơn, qua đó tạo nét mới, đột phá trong hoạt động của SJA.

* Cảm ơn ông về những chia sẻ! 

Lê Hạnh