Nghề tôm khô Cà Mau được đề nghị công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia

Tôm khô là một trong những đặc sản nổi tiếng của Cà Mau được du khách trong và ngoài nước biết đến. Hiện, nghề làm tôm khô phát triển ở các địa phương trong tỉnh, thu hút và tạo việc làm cho hàng ngàn lao động và mỗi năm cung cấp cho thị trường hàng chục tấn sản phẩm.  Sản phẩm tôm khô của tỉnh Cà Mau đã được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận nhãn hiệu tập thể năm 2011.

Thu hoạch tôm

Hiện tại Cà Mau có 2 hình thức thực hành nghề làm tôm khô gồm: Hình thức thực hành truyền thống là sau khi được lựa chọn, phân loại, tôm được cho vào xoong, nồi luộc trong nước thật sôi từ 5-6 phút, rồi cho muối vào tiếp tục luộc khoảng 4 phút cho vừa chín tới, sau đó vớt ra để ráo nước, đem trải đều trên giàn phơi, sử dụng cây gạt và cây cào để trải tôm, đảo tôm trong suốt thời gian phơi, tôm phơi nắng phải được đảo thường xuyên cho con tôm khô đều từ đầu tới đuôi. Sau khi phơi đủ nắng, tôm khô được cho vào bao bố và đập cho tróc hết vỏ, tiếp đó đưa lên sàng để tách vỏ mịn và ruột của con tôm. Sau khi sàng sạch ruột tôm, còn dùng dao nhỏ để cạo, gọt những chỗ chưa sạch vỏ, làm đẹp con tôm khô trước khi đưa vào đóng gói bảo quản.

Còn hình thức thực hành hiện đại là sau khi luộc tôm xong người ta đưa vào lò sấy khô theo cách thủ công hoặc bằng lò sấy trong dây chuyền công nghệ. Khi tôm đạt độ khô vừa đủ sẽ được tách vỏ bỏ đầu để lấy phần thịt. Cuối cùng thành phẩm tôm khô được phân loại và đóng gói.

Nghề làm tôm khô được cư dân Cà Mau duy trì và phát triển từ thời kỳ khai thác con tôm trong môi trường tự nhiên đến thời kỳ nuôi con tôm trên sông, trên biển, trong vuông tôm từ thâm canh, đến quảng canh, đến quảng canh cải tiến, nuôi tôm công nghiệp… Hiện tỉnh Cà Mau có tổng diện tích vùng nuôi tôm (chủ yếu là con tôm sú) khoảng 266.000ha. Trong đó, diện tích vùng nuôi tôm công nghiệp 9.587ha, vùng nuôi tôm quảng canh cải tiến 90.552ha. Còn lại là diện tích nuôi tôm quảng canh truyền thống.

Tôm đất nguyên liệu để làm tôm khô

Hiện tỉnh Cà Mau có tổng diện tích nuôi tôm (chủ yếu là tôm sú) khoảng 266.000ha. Trong đó, diện tích nuôi tôm công nghiệp 9.587ha, nuôi tôm quảng canh cải tiến 90.552 ha, còn lại là diện tích nuôi tôm quảng canh truyền thống. Trong sản lượng tôm nuôi hàng năm, mặt hàng tôm sú chiếm chủ yếu, số còn lại một số ít là tôm đất, tôm bạc và tôm thẻ chân trắng.  Muốn làm được món tôm khô ngon, người làm tôm khô thường chọn tôm tươi, còn sống. Nhiều người tiêu dùng cho rằng tôm khô được làm từ tôm đất là ngon nhất vì thịt tôm chắc, vị ngọt hơn các loại tôm khác.

Tại Cà Mau, nghề làm tôm khô trở thành nghề truyền thống đang được phát triển và có thương hiệu. Về vật chất, nó là một sinh kế quan trọng. Về tinh thần, nó là nghệ thuật ẩm thực, được thể hiện trong dân ca, đờn ca tài tử, tác phẩm văn học tạo nên sắc thái văn hóa riêng của vùng đất này.

T.Hải