Việt Nam cần có nền nông nghiệp "miễn dịch" với yếu tố khách quan

* Chính phủ Việt Nam đang thúc đẩy phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Từ kinh nghiệm Israel, ông đánh giá thế nào về kế hoạch này?

- Đánh giá về phát triển nông nghiệp công nghệ cao của Việt Nam thì phải nhìn vào quá trình. Phát triển nông nghiệp công nghệ cao của Việt Nam không nhanh, nhưng đang có tiến triển, có đóng góp nhất định vào sự phát triển chung của ngành nông nghiệp về sản lượng cũng như số lượng sản phẩm xuất khẩu.

Ngành nông nghiệp luôn phải đối diện với nhiều thách thức, từ các yếu tố khách quan như biến đổi khí hậu, thiên tai, hay cạnh tranh gay gắt với các nền nông nghiệp khác trên thị trường xuất khẩu. Do đó, để phát triển ngành này không thể chỉ dựa vào nguồn lực hiện tại mà phải tính tiếp các bước trong tương lai, chỉ như vậy mới nâng cao được năng suất và chất lượng sản phẩm, đặc biệt là tạo ra nền nông nghiệp "miễn dịch" với các yếu tố khách quan.

* Nông nghiệp công nghệ cao của Việt Nam chưa như kỳ vọng. Theo ông đâu là nguyên nhân?

- Với một nước đang phát triển, chính phủ thường tập trung phát triển các ngành khác, như công nghiệp nhẹ hoặc dịch vụ, những ngành mang lại lợi nhuận nhiều hơn. Dù vậy, không thể giảm bớt vai trò của nông nghiệp, không chỉ vì nó chiếm bao nhiêu phần trăm trong GDP mà quan trọng hơn là đảm bảo lương thực cho người dân.

Hiện nay, nhu cầu lương thực ở Việt Nam đang tăng do dân số tăng và giới trung lưu tăng yêu cầu về chất lượng sản phẩm. Ngành nông nghiệp Việt Nam đang có hai khó khăn lớn. Thứ nhất, ít nguồn lực. Chẳng hạn, nguồn lực về nước, lượng nước ngọt đang ngày một giảm do lượng mưa ít, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Thứ hai, ít đất canh tác do quá trình đô thị hóa.

Ông Doron Lebovich - Phó đại sứ Israel tại Việt Nam

* Giải pháp cho vấn đề này là gì, thưa ông?

- Tôi nghĩ phải tăng hiệu quả nền nông nghiệp bằng cách tạo ra nhiều giá trị hơn mà sử dụng ít nguồn lực hơn. Cụ thể là tạo ra nhiều sản phẩm hơn nhưng dùng ít đất và nước hơn trong canh tác. Một yếu tố quan trọng nữa là phải tăng lợi thế cạnh tranh bằng những sản phẩm chế biến chất lượng cao, an toàn. Những năm gần đây Việt Nam đã chú trọng nhiều hơn lĩnh vực nông nghiệp, nhưng vấn đề là làm thế nào để các chủ trương, chính sách này phát huy được tác dụng, mang lại giá trị lớn hơn.

* Việt Nam chưa có nhiều thời gian để phát triển nông nghiệp như Israel đã làm.  Theo ông, một cách làm khác là gì?

- Tôi không biết có cách nào ngắn hơn vì nó là một quá trình phát triển. Nhưng theo quan sát của tôi, Việt Nam có sự nhạy bén nhất định trong việc tìm ra những ngành xuất khẩu, mà phát triển ngành điều là một ví dụ. Ấn Độ từng chiếm lĩnh thị trường điều nhân ở các nước, nhưng vài năm gần đây, Việt Nam đã trở thành quốc gia xuất khẩu điều nhân hàng đầu thế giới.

Tất nhiên, để có hiệu quả cao hơn cho nông nghiệp, Việt Nam không có cách nào khác ngoài ứng dụng khoa học - công nghệ. Chẳng hạn, để giảm nguồn nước canh tác, hệ thống cảm ứng có thể phân tích khi nào cây cần nước để tưới một lượng vừa đủ.

Để có được nền nông nghiệp như hiện nay, Israel đã mất tới vài chục năm. Israel là một nước nhỏ, hầu như không có tài nguyên, chỉ 20% đất canh tác được, nên không có cách nào khác ngoài phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Việt Nam có điều kiện tự nhiên tốt hơn Israel, có thể bỏ qua một số bước để phát triển khoa học - công nghệ trong nông nghiệp. Dù vậy, yếu tố quan trọng nhất là đầu tư vào nguồn nhân lực.

Việt Nam lấy công nghệ làm then chốt phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nhưng không nên chỉ ứng dụng công nghệ bằng cách đi mua. Thay vào đó, nên tạo ra nguồn nhân lực đủ trình độ để tạo ra công nghệ và đó là cách để nông nghiệp phát triển bền vững. Tôi nhắc lại, quá trình này không phải một sớm một chiều, nó là lâu dài.

* Cảm ơn ông!