Phụ thuộc vào nhiều phía

Cộng đồng doanh nghiệp được coi là nhóm chủ thể có tác động lớn đến “sức khỏe” của nền kinh tế. Tuy nhiên, để thực thi được tính nhất quán và minh bạch trong kinh doanh, cần phải có một cơ chế quản lý kinh tế, xây dựng môi trường kinh doanh cạnh tranh bình đẳng, công bằng, minh bạch. Bà Nguyễn Thị Kiều Viễn, Giám đốc Tổ chức Hướng tới minh bạch Quốc tế đã chia sẻ vấn đề này như sau:

* Xin bà cho biết những hỗ trợ cụ thể từ Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI - Transparency International) đối với doanh nghiệp Việt Nam?

- Năm 2007, TI chủ động vào Việt Nam và đã đặt vấn đề với Chính phủ về việc được thành lập văn phòng tại đây. Năm 2007, chúng tôi đã tổ chức nhiều chuỗi hội thảo và đến năm 2008 cho ra đời dự án Xây dựng tính nhất quán và minh bạch trong quan hệ kinh doanh tại Việt Nam (TIBI), chia sẻ những kinh nghiệm, thực tế mà TI đã áp dụng trong nhiều lĩnh vực với các nước trên thế giới, đồng thời cũng ghi nhận tính hợp pháp của TI.

Ngoài ra, TI đang thực hiện một dự án kéo dài ba năm, sẽ kết thúc vào năm 2012. Qua đó, đưa ra những đánh giá thực trạng tham nhũng, đồng thời TI cũng đã tiếp xúc được một số doanh nghiệp (DN) muốn đẩy mạnh vấn đề minh bạch và nhất quán trong chính DN mình, mong muốn tham gia vào chương trình để trở thành một trong những thành viên của mạng lưới xây dựng hệ thống minh bạch bằng hình thức đóng góp những sáng kiến nhỏ để dự án ngày càng hoàn thiện hơn.

* Tại sao TI hợp tác với khu vực tư nhân? Đã có bao nhiêu doanh nghiệp tham gia chương trình, thưa bà?

- Khu vực tư nhân là một phần của vấn đề tham nhũng, không thể có bên nhận mà không có bên đưa. Vì vậy, họ cũng là một phần của giải pháp, khẳng định vai trò của DN góp phần quan trọng trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng. Bản thân TI không thể kéo DN tham gia vào chương trình, mà phải tự bản thân DN tìm đến và tự chủ động trong vấn đề thực hiện tính nhất quán và minh bạch.

Thực ra, đây là một chương trình cần tính dài hơi và cần có quá trình, kế hoạch. Đối với một số quốc gia, đây là chương trình khá mới mẻ. Theo kết quả điều tra 9.890 DN của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) năm 2009 cho thấy, việc chi trả thêm các khoản chi phí không chính thức khá phổ biến.

Có 59% DN cho biết phải mất “phí bôi trơn”, 61,6% số DN được hỏi thừa nhận, phải có “mối quan hệ” mới tiếp cận được các tài liệu liên quan đến hoạt động kinh doanh. Từ tháng 1/2010 tôi đã tham dự một vài hội thảo liên quan đến vấn đề minh bạch, nhưng thấy tình hình không mấy khả quan. Vấn đề đặt ra với DN và chỉ có DN giải quyết.

Đến nay, sau hơn bảy tháng tham gia chương trình, tình hình có vẻ đi lên với chiều hướng tích cực hơn, do Chính phủ cũng đã vào cuộc. Mặc dù đã có những ý kiến bắt đầu được thực thi, nhưng cho đến nay mới chỉ có hai DN hoạt động trong lĩnh vực giáo dục tư có nhã ý muốn đồng hành cùng chương trình để xây dựng chương trình ứng dụng tại chính cơ sở.

* Còn những doanh nghiệp khác thì sao, thưa bà?

- Khi tiếp cận với một đất nước còn rất mới về vấn đề minh bạch trong kinh doanh thì cần nhiều yếu tố. Hiện tại, TI trước mắt đang hướng tới các DN hoạt động trong lĩnh vực giáo dục và y tế. Ngoài ra, chúng tôi còn tham gia vào một dự án đẩy mạnh tính minh bạch trong lĩnh vực xây dựng với vai trò là một thành viên. Dự án chống tham nhũng trong lĩnh vực xây dựng là dự án rất lớn, tập hợp nhiều công ty xây dựng tham gia, nó cần sự hợp tác nhiều hơn từ phía nhà nước và DN.

* Xin cảm ơn bà!