Nên duy trì mức xuất siêu

Khu vực châu Âu đang tiềm ẩn những bất ổn, đặc biệt là sau khi Vương quốc Anh bắt đầu rời EU, khiến các chính sách của khối liên minh này mang tính phòng thủ nhiều hơn và làm cho nhập khẩu từ Việt Nam có thể giảm. Thêm vào đó, một số mặt hàng xuất khẩu (XK) chủ lực của nước ta đang có chiều hướng "bão hòa" hoặc giảm nhẹ sẽ tác động đến tăng trưởng xuất khẩu cho cả năm 2016. TS. Nguyễn Tú Anh - Trưởng Ban Chính sách kinh tế vĩ mô, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), nhận định.  

Đọc E-paper

* Tổng cục Hải quan xác nhận nửa đầu tháng 6, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đạt gần 7,05 tỷ USD, giảm 15,2% (tương ứng mức giảm 1,26 tỷ USD) so với 15 ngày cuối tháng 5/2016. Theo ông, đâu là nguyên nhân?

- Không thể nhìn vào con số một kỳ xuất khẩu để nói chung cho xu hướng 6 tháng đầu năm, bởi phải tính đến yếu tố thị trường, mùa vụ. Tuy nhiên, có một số nguyên nhân dẫn đến giảm sút về xuất khẩu nửa đầu năm nay. Việc giá dầu thô vẫn giảm làm cho đóng góp vào xuất khẩu giảm. Bên cạnh đó là sự phục hồi yếu của các mặt hàng xuất khẩu truyền thống như cà phê, gạo, các sản phẩm nông sản khác.

Trong khi đó, nhu cầu trên thị trường thế giới chậm phục hồi. Tổng thương mại thế giới dự kiến năm nay chỉ tăng khoảng 2,8%, tăng chủ yếu do nhập khẩu từ các nước đang phát triển ở châu Á, nhu cầu từ các nước phát triển đang giảm đi. Điều này còn có nguyên nhân kinh tế Trung Quốc đi xuống nhanh hơn mức dự báo.

* Có ý kiến cho rằng xuất khẩu giảm là do doanh nghiệp chưa bắt kịp xu hướng hội nhập. Ông nói gì về điều này?

- Việt Nam đang hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới, bắt đầu thực hiện các cam kết trong những hiệp định thương mại tự do (FTA) với Hàn Quốc, Nhật Bản..., còn với EU hay Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) thì chưa. Nhưng điều đáng nói là Nhà nước và doanh nghiệp (DN) vẫn thiếu sự phối hợp để đón đầu khi các hiệp định có hiệu lực. Do đó, khi một số FTA có hiệu lực, DN nước ngoài thường tận dụng tốt hơn trong khi DN trong nước phản ứng chậm.

Một điểm nữa, nước ta muốn tăng nhanh xuất khẩu nhưng không thể một sớm một chiều là có thể chuyển đổi được các mặt hàng xuất khẩu, chủ yếu từ xuất khẩu sản phẩm thô, sản phẩm thâm dụng lao động sang các sản phẩm có giá trị gia tăng.

Hơn nữa, nông sản thế mạnh nay đã tới hạn về mặt sản lượng. Ví dụ, với cà phê, không thể tăng thêm diện tích canh tác, gạo cũng không thể gia tăng sản lượng trong khi chất lượng đang là yếu tố thị trường quan tâm.

* Với đà này, theo ông, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 10% cho năm nay có thể đạt?

- Nhu cầu thế giới không có gì khả quan, việc đạt được tăng trưởng xuất khẩu 10% cho năm nay là vô cùng khó. Nước ta đang cố gắng ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định tỷ giá, nhưng nếu Nhà nước không hạ lãi suất để giảm chi phí vốn, DN sẽ rất khó khăn trong việc cạnh tranh để xuất khẩu hàng hóa. Điều quan trọng bây giờ là Nhà nước phải khai thông thị trường vốn.

Có thể thấy, phản ứng đối với điều kiện bên ngoài của các DN FDI vẫn tốt hơn DN trong nước. Xuất khẩu của DN FDI không bị ảnh hưởng bởi các điều kiện của thị trường trong nước. DN FDI không tiếp cận vốn trong nước mà tiếp cận vốn nước ngoài với lãi suất rất thấp nên vẫn tăng trưởng tốt.

Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, đến hết ngày 15/6, kim ngạch xuất khẩu của DN FDI đạt hơn 52,04 tỷ USD, tăng 9%, tương ứng tăng gần 4,29 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2015 và chiếm đến 69,9% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước.

Nếu năm 2016, nước ta không đạt được tăng trưởng xuất khẩu 10% thì điều cần làm là duy trì mức xuất siêu, bởi nó đóng góp tích cực cho nền kinh tế. Điều này là có cơ sở vì từ đầu năm đến hết ngày 15/6, xuất siêu đã đạt hơn 1,36 tỷ USD.

* Cám ơn ông!

>Cả nước xuất siêu 1,46 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm 2016

>Việt Nam xuất siêu sang Canada gần 2,7 tỷ USD trong 2015

>Quý I/2016, cả nước xuất siêu 776 triệu USD