Giải quyết nợ xấu: Không thể chỉ trông vào VAMC

Nếu không rốt ráo và xử lý triệt để thì sau 5 năm nữa, nguy cơ nợ xấu sẽ cao hơn, vì tính đến nay, Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) mới chỉ "làm sạch" bản cân đối kế toán, còn việc xử lý nợ sẽ còn tùy thuộc vào các ngân hàng (NH).

Đọc E-paper

Trông vào VAMC

Sacombank cho biết, trong năm vừa qua, NH đã bán nợ cho VAMC trị giá khoảng 1.000 tỷ đồng nên nợ xấu được kéo xuống dưới 1,8%, thấp hơn nhiều so với quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Nhưng sau khi Sacombank hoàn tất đề án sáp nhập, dự kiến sẽ phải gánh khoản nợ xấu lớn từ Southern Bank.

Theo Công ty Chứng khoán Bản Việt (VCSC), việc quản lý rủi ro không hiệu quả, tình hình kinh doanh không tốt của Southern Bank sẽ là gánh nặng cho Sacombank vài năm tới.

Ước tính Sacombank sẽ cần ghi nhận thêm chi phí dự phòng khoảng 1.589 tỷ đồng (tương đương 38% lợi nhuận hoạt động trước dự phòng trong năm 2014) để giải quyết nợ xấu của Southern Bank khi sáp nhập, với các giả định: 90% các khoản phải thu của Southern Bank (25.700 tỷ đồng, tương đương 34% tổng tài sản) đáng lý ra phải được phân loại là tín dụng; lượng nợ xấu thực tế của Southern Bank cao gấp đôi tỷ lệ báo cáo đến cuối tháng 9/2013 xấp xỉ 4%; tỷ lệ dự phòng trên nợ xấu là 50% cho các khoản nợ xấu.

Nếu quả là như vậy thì lợi nhuận ròng sau thuế năm 2014 của Sacombank được đánh giá sẽ giảm đến 67% so với năm 2013 (thay vì tăng 4% như ước tính trước khi sáp nhập Southern Bank).

Tuy nhiên, quyết định bán nợ xấu cho VAMC sẽ giúp Sacombank giảm chi phí dự phòng phát sinh nên lợi nhuận ròng sau thuế năm 2014 có thể chỉ giảm nhẹ 4% so với 2013 (chỉ tiêu lợi nhuận trước thuế năm 2014 của Sacombank là 3.000 tỷ đồng). Nhưng theo VCSC, Sacombank sẽ phải trích lập dự phòng 283 tỷ đồng/năm (tương đương 9% lợi nhuận ròng sau thuế) giai đoạn 2015-2019 cho trái phiếu do VAMC phát hành. Qua đó, có thể thấy, để xử lý được bài toán nợ xấu không phải là vấn đề dễ dàng, ngay cả với các NH lớn.

Không chỉ với Sacombank mà ngay cả với những NH đã bán một lượng lớn nợ xấu cho VAMC, như SCB đã bán 6.000 tỷ đồng nợ xấu và dự kiến sẽ bán tiếp 1.000 tỷ đồng trong thời gian tới. Ngoài ra, Navibank, Eximbank... cũng rà soát bán nợ xấu cho VAMC. NamA Bank cho biết, nợ xấu trong năm qua được kéo lùi về dưới 2%, DongA Bank cũng không quá mức 3%...

Từ những số liệu thống kê, ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM, cho rằng, việc xử lý nợ xấu của các NH tại TP.HCM đang rất tích cực. Dự kiến trong năm nay, VAMC sẽ có kế hoạch mua từ 70.000 tỷ đồng đến 100.000 tỷ đồng nợ xấu. Từ những điều kiện này, theo ông Minh, khả năng lãi suất sẽ giảm 1-2% trong thời gian tới đây là hoàn toàn có thể.

Vì thế, trước mắt tiến độ giải ngân của các gói vốn ưu đãi chậm, vì các NH phải chọn lọc khách hàng tốt mới được hưởng mức lãi suất ưu đãi, chứ thực tế sản phẩm này là có thật và các Ngần hàng Thương mại (NHTM) cũng đang từng bước điều chỉnh giảm dần lãi suất cho vay. Số dư tiền gửi của các NHTM trên địa bàn TP.HCM cao hơn mức dự trữ bắt buộc, lãi suất liên NH cũng giảm... Chi phí vốn hiện nay cũng đã giảm xuống khá thấp, cao nhất chỉ còn xoay quanh 8%/năm.

Khó giải quyết được tận gốc

Tuy nhiên, cũng còn khá nhiều chuyên gia cho rằng VAMC tính đến thời điểm này chỉ mang tính tâm lý chứ thực tế chưa giải quyết được nhiều vấn đề. Bằng chứng là số liệu nợ xấu của tháng 4 vẫn tăng. Ví dụ, mới đây NHNN Chi nhánh TP.HCM báo cáo với UBND TP.HCM có đến 70% số nợ xấu có khả năng mất vốn.

Thực tế những khoản nợ xấu mà Công ty VAMC mua đã từng có lãi suất trên 18%/năm, và đã có thời điểm chủ nợ là các NHTM đã giảm lãi suất xuống dưới 15%/năm nhưng con nợ không có khả năng trả vốn chứ chưa nói đến trả lãi.

Trong tháng 4, VAMC đã giảm lãi suất đối với những khoản nợ tiền đồng xuống còn 10,7%/năm và lãi suất nợ USD giảm xuống còn 5,2%/năm và 5,7%/năm đối với Euro. Điều này đồng nghĩa với sự hỗ trợ đáng kể với các doanhnghiệp có số tài sản xấu mà VAMC đang cầm.

Từ đây, một số chuyên gia đặt giả thiết, nếu sau 5 năm, các khoản nợ xấu bán cho VAMC không được xử lý thì NH khó có thể trút được gánh nợ. Trường hợp, các khoản nợ xấu không xử lý triệt để sau 5 năm thì nợ xấu sẽ được trả lại NH. Trong khi đó, việc trích lập dự phòng 20% cho trái phiếu đặc biệt sau khi bán nợ cho VAMC cũng chưa hẳn được các NH thực hiện một cách đầy đủ.

Đáng chú ý là với các NH yếu kém, lợi nhuận sụt giảm, thậm chí lợi nhuận sau thuế âm thì không còn khả năng trích lập. Như vậy, nếu sau 5 năm các khoản nợ xấu bán cho VAMC vẫn không được xử lý triệt để, trong khi NH lại không trích dự phòng thì vòng luẩn quẩn nợ xấu sẽ lặp lại và xấu hơn.

Nói như TS. Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc NHNN, việc đẩy mạnh bán nợ xấu cho VAMC cũng như tích cực xử lý nợ xấu của các NH là điều hết sức cần thiết và sẽ tác động tích cực lên tăng trưởng tín dụng. Tuy nhiên, để có thể xử lý triệt để được các khoản nợ xấu đòi hỏi phải có sự nỗ lực từ hai phía là NH và doanh nghiệp, đồng thời cần sớm hình thành thị trường mua bán nợ để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường này. Có như vậy, nợ xấu mới kỳ vọng giải quyết triệt để.