Cùng với 30.000 tỷ đồng của Nhà nước đã giải ngân, hàng loạt gói giải pháp hỗ trợ lãi suất đã được nhiều ngân hàng (NH) đồng loạt tung ra. Nhưng tình trạng doanh nghiệp không tiếp cận được vốn vay NH và phải phá sản hàng loạt vẫn tiếp tục diễn ra.
Cùng với 30.000 tỷ đồng của Nhà nước đã giải ngân, hàng loạt gói giải pháp hỗ trợ lãi suất đã được nhiều ngân hàng (NH) đồng loạt tung ra. Nhưng tình trạng doanh nghiệp (DN) không tiếp cận được vốn vay NH và phải phá sản hàng loạt vẫn tiếp tục diễn ra. NH có vướng mắc nhưng rủi ro đến mức có tiền mà không thể cho vay được thì là một nghịch lý có tính hệ thống.
>>Vốn treo, doanh nghiệp chịu đói
Không giải ngân bừa
Theo ông Lê Vũ Kỳ, Phó tổng giám đốc NH ACB, đến nay cho vay quả thực khó khăn đối với NH, tăng trưởng không nhiều vì khách hàng đủ tiêu chuẩn vay rất khó tìm.
Thường những năm trước, các NHTM chỉ cần phát triển tín dụng ở khách hàng hiện hữu như khách hàng cũ vay tăng lên thêm là tăng trưởng tín dụng tương đối rồi, nhưng năm nay, phần tăng lên của khách hàng hiện hữu để mở rộng sản xuất, kinh doanh rất ít, đôi khi nhiều khách hàng còn co lại.
Trong khi đó, khách hàng mới rất hiếm, nếu NH không cẩn trọng trong cho vay thì có thể lấy khách hàng xấu đang nợ nần ở NH bạn tìm cách xoay vốn NH khác.
Ngoài ra, theo ông Kỳ chính sách giảm lãi suất cho vay cũng phải đến đợt mới giảm chứ không thể giảm cào bằng với tất cả khách hàng, nhất là khi khách hàng vay trung, dài hạn nhưng điều chỉnh lãi suất 3-6 tháng/lần.
Nói về chuyện NH chỉ triển khai gói tín dụng như một cách đánh bóng tên tuổi, ông Trần Phương Bình, Tổng giám đốc NH Đông Á, khẳng định: “Phát biểu như vậy là không chuẩn xác”.
Theo ông Bình, NH sẵn sàng tìm kiếm người vay, nhưng phải tìm kiếm khách hàng có hoạt động phù hợp để đảm bảo khi NH đưa vốn ra thì DN đó họ tiếp cận và phát triển được.
“Chúng tôi nhận thấy hiện nay có nhiều DN sản xuất hàng hóa không tiêu thụ được, nếu thêm vốn để sản xuất chẳng khác nào ứ đọng thêm hàng tồn kho, lãi suất lại tăng hằng tháng, không khéo lãi mẹ đẻ lãi con giết DN càng nhanh hơn.
Vì vậy, trong cuộc họp vừa qua với UBND TP.HCM, chúng tôi chính thức làm việc với Hội Doanh nhân Trẻ TP.HCM, sẵn sàng cung cấp 1.000 tỷ đồng, thậm chí với lãi suất thấp hơn lãi suất Thống đốc NHNN quy định là 13% cho các đối tượng để tìm kiếm khách hàng.
Chúng tôi có thể cho vay 12%/năm, hoặc 11,5% cho thành viên của Hội. Đây là cơ hội mà các DN tiếp cận vốn NH cực kỳ dễ”, ông Bình nói thêm.
Vốn vào tay ai?
Cách đây không lâu, Sở Công Thương và Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM đưa ra thống kê, mới chỉ có 77 DN đăng ký vay vốn ưu đãi lãi suất với số tiền hơn 2.200 tỷ đồng từ gói vay 30.000 tỷ đồng trên địa bàn thành phố trong tháng 6 này. Khả năng DN hấp thụ được 30.000 tỷ đồng vốn vay như mục tiêu của thành phố đề ra là rất khó.
Tuy nhiên, khi hỏi về tiến độ giải ngân gói tín dụng 30.000 tỷ đồng thì ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM, khẳng định, tính đến ngày 30/6, số tiền 30.000 tỷ đồng đã được giải ngân hoàn toàn. Bằng chứng là tăng trưởng tín dụng tháng 6 tăng lên 1,96%, trong khi tháng 5 gần như không tăng trưởng.
Như vậy, có thể thấy, vốn được bơm ra nền kinh tế đều được hấp thụ hết, vấn đề đặt ra ở đây chỉ là ai kêu ca, ai hưởng lợi mà thôi.
Không đi sâu vào gói 30.000 tỷ đồng của Chính phủ, chỉ nói đến những gói tín dụng của các NHTM thì thấy rào cản là có thật.
Chẳng hạn, gói sản phẩm NH Eximbank đưa ra, bên cạnh mức lãi suất 7%/năm, khách hàng phải cam kết bù đắp cho chênh lệch của tỷ giá trong kỳ (từ nay đến cuối năm) tối đa là 3%, và nếu tỷ giá tăng trên 3%, Eximbank sẽ chịu thay khách hàng phần vượt trên 3% đó.
Còn gói còn lại là cho vay đối với 4 nhóm ưu tiên, lãi suất khoảng 13%. NH Đông Á triển khai gói tín dụng 1.000 tỷ đồng, trong đó chỉ có 100 tỷ đồng vay ưu đãi tín chất dành cho các DN trong Hội Doanh nhân Trẻ TP.HCM.
Số tín dụng còn lại Đông Á triển khai với lãi suất tối đa 13%/năm, điều kiện khá ngặt nghèo, như: phương án kinh doanh hiệu quả, 3 năm liền kiểm toán có lãi, lần đầu vay vốn kinh doanh, không có nợ xấu tại các NH khác, có tài sản đảm bảo...
Vậy nên hiện nay mới có chuyện các NHTM thừa vốn tìm cách “săn” khách hàng tốt của nhau thông qua việc mua lại danh sách khách hàng tiềm năng trên Trung tâm Thông tin tín dụng bằng nhiều ưu đãi lãi suất và phí.
Trong khi đó, nhiều DN khát vốn sẵn sàng vay lãi suất cao lại bị các NHTM quay lưng.
Là khách hàng lâu năm của Eximbank, ông Phan Đức Chiến, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Đức Hoàng (TP.HCM), cho biết, công ty của ông dù nhỏ nhưng do có uy tín và lịch sử tín dụng tốt, nên từ trước đến nay đều được các NHTM mời chào vay vốn lãi suất rẻ.
“Hiện tại tôi vay USD ở Eximbank lãi suất 6%/năm. Những ngày qua, NH ACB liên tục mời chào tôi vay USD lãi suất chỉ 5,5-6%/năm và được hưởng thêm nhiều quyền lợi khác”, ông Chiến nói.
Cũng theo ông Chiến, các NHTM hiện nay chỉ ưu tiên cho vay thế chấp tài sản đầu tiên là sổ tiết kiệm VND, vàng, tiếp theo là nhà mặt tiền quận 1, quận 3, sau đó mới đến máy móc, nhà xưởng. Hiện nay các NHTM hầu như không cho thế chấp hàng tồn kho.
Do vậy, để vay được vốn, các DN cần nắm được những yêu cầu cơ bản này của NH. Nếu cứ đem hàng tồn kho, thậm chí thế chấp nhà xưởng hiện có sẽ rất nhiêu khê. Đôi khi không phải do NH mà do chính sách.
Thí dụ, NH chỉ cho vay khi DN có báo cáo tài chính 2-3 năm có lãi, nếu báo cáo lỗ NH cho vay sẽ phạm luật. “Tôi có nhà xưởng đất thuê của Nhà nước 50 năm, trị giá mấy chục tỷ đồng, nhưng tái định giá NH chỉ cho vay 2 tỷ đồng. Để có thể vay đủ vốn, tôi buộc phải lấy tài sản, nhà cửa của mình để thế chấp”, ông Chiến chia sẻ.
Nhận xét về động thái của các NH, ông Phạm Xuân Hồng, Tổng giám đốc Công ty CP May Sài Gòn 3, thẳng thắn cho rằng, NH cũng là DN nên họ cũng có cái lý về lãi suất, về các điều kiện cho vay...
“Không phải họ không cần DN, bằng chứng là gần đây các NH thường xuyên gửi cho DN các chương trình của họ để mời DN tham gia. May Sài Gòn 3 hiện làm việc với NH HSBC và Vietcombank. Theo đó, mỗi NH cho Công ty hạn mức vay 20 triệu USD thông qua hình thức trả phí mở L/C”.
Tuy nhiên, theo ông Hồng, để có được hạn mức này, May Sài Gòn 3 phải làm việc với HSBC từ cách đây gần 5 năm, phía NH này sẽ xem xét uy tín và các đối tác kinh doanh của May Sài Gòn 3. Song, đầu tiên, họ chỉ cho hạn mức 5 triệu USD, sau một khoảng thời gian mới tăng lên 10 triệu và hiện nay là 20 triệu USD.