Thắt chặt định lượng: Định lượng không đủ

Chính sách thắt chặt tiền tệ toàn cầu trong năm 2015 đang chuẩn bị khởi động với quy mô lớn nhưng nó không còn do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) dẫn dắt.

Đọc E-paper

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) khuyến cáo FED nên trì hoãn việc nâng lãi suất khỏi các mức thấp lịch sử đến nửa đầu năm 2016 cho đến khi xuất hiện các tín hiệu cải thiện về lương và lạm phát. "Việc trì hoãn nâng lãi suất có thể là một biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa rủi ro giảm phát, sự đảo ngược chính sách và chấm dứt mức lãi suất chính sách 0%", IMF nhận định trong báo cáo.

Tuy nhiên, ngay cả khi các nhà hoạch định chính sách Mỹ còn đang cân nhắc về khả năng tăng lãi suất trong tháng này, thì nhiều thông tin cho thấy dự trữ ngoại hối đang sụt giảm trong các ngân hàng trung ương và sự thiếu hụt này phần nào giải thích biến động giao dịch trong tháng 8 vừa qua. Tăng mạnh sau cuộc khủng hoảng tài chính vào cuối năm 1990 như một "bộ đệm" phòng chống rủi ro, dự trữ ngoại tệ đã giảm xuống mức 11,43 ngàn tỷ USD trong quý đầu tiên từ đỉnh 11,98 ngàn tỷ USD vào giữa năm ngoái.

Tác động của sự suy giảm này là kết hợp giữa suy thoái kinh tế và giảm giá nhân dân tệ gần đây ở Trung Quốc, trong khi lãi suất của FED ngấp nghé tăng, sự sụp đổ của giá dầu và các quyết định của Thụy Sĩ và Nhật Bản chấm dứt can thiệp vào tiền tệ. Theo IMF, tổng dự trữ ngoại tệ tại các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi đã giảm 114,5 tỷ USD trong năm 2014, xuống còn 7.740 tỷ USD, mức giảm thường niên lần đầu tiên kể từ khi IMF bắt đầu thu thập dữ liệu này vào năm 1995. Tại thời điểm đỉnh cao (tức cuối quý II/2014) dự trữ ngoại tệ của các nền kinh tế đang phát triển chạm mức 8.060 tỷ USD.

Theo The Financial Times, điều này có nghĩa rằng các ngân hàng trung ương hoặc đang giảm lượng dự trữ ngoại hối để bù đắp lượng vốn tháo chạy hoặc kiểm soát tiền tệ, có ít hơn nguồn vốn chảy vào nền kinh tế, hoặc không còn cần thiết phải tăng thêm dự trữ ngoại hối. Bất kể phương án nào thì dự trữ ngoại hối giảm đồng nghĩa với việc dòng tiền chảy vào hệ thống tài chính cũng giảm theo trong bối cảnh các nước có xu hướng quay lại dự trữ bằng đồng nội tệ hoặc tài sản thanh khoản như trái phiếu.

Sự sụt giảm dự trữ ngoại tệ có thể tác động trực tiếp tới khả năng tiếp tục mua vào các khoản nợ nước ngoài tại Mỹ và châu Âu, một xu hướng vốn đã trở thành động lực tăng trưởng tại phương Tây trong suốt thập kỷ qua. Trong khi đó, nhà kinh tế tại Ngân hàng HSBC, Frederic Neumann nhận định: "Nếu các nền kinh tế đang phát triển không còn tích lũy dự trữ ngoại tệ, thì có thể thấy nguồn tiền tiết kiệm của thế giới rõ ràng đang trong tình trạng dư thừa. Tuy nhiên, điều này có thể đảo ngược, khi chính sách tiền tệ tại nhiều nước phương Tây bị thắt chặt hơn".

Nói theo cách của George Saravelos, chuyên gia kinh tế tại Deutsche Bank AG: "Chào mừng đến với thế giới "thắt chặt định lượng!". Họ dự báo năm 2015 sẽ đánh dấu đỉnh cao của cắt giảm dự trữ ngoại tệ sau hai thập kỷ tăng trưởng với đầu tàu Trung Quốc. Chính sách tiền tệ mới của Trung Quốc có nghĩa là nước này phải cắt giảm dự trữ ngoại tệ để tránh cú rơi tự do của nhân dân tệ.

Trung Quốc đã giảm dự trữ ngoại tệ còn 3,65 ngàn tỷ USD từ mức 3,99 ngàn tỷ USD năm 2014. Trong nhiều năm qua, Trung Quốc bán USD để kìm hãm đà tăng giá của đồng nhân dân tệ. Tuy vậy, dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc đến nay vẫn là mức cao nhất thế giới.

Deutsche Bank cho biết, dự trữ ngoại tệ ít hơn nên lãi suất trái phiếu cao hơn và đồng USD tăng so với euro và đồng yên. Cũng có những tác động đối với các ngân hàng trung ương khác nếu gia tăng chi phí vay, cản trở khả năng thắt chặt chính sách tiền tệ. "Lực lượng này có thể sẽ là một cản trở đối với ngân hàng trung ương các nước phát triển trong những năm tới và ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu", chuyên gia Saravelos nhấn mạnh.

>Anh: Chính sách tiền tệ sẽ thắt chặt từ năm 2016?

>Trung Quốc sẽ tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ

>Nhật Bản nới lỏng chính sách tiền tệ

>Chính sách tiền tệ: Món ngon khó nấu!