Một quyết tâm và 1,2 triệu mạng người

Thế giới đứng trước cơ hội cứu sống 1,2 triệu người mỗi năm với quyết tâm xóa sổ một số loại bệnh "thông thường".

Đọc E-paper

Sốt rét chịu trách nhiệm cho khoảng 450.000 ca tử vong mỗi năm và phá hoại cuộc sống của hàng triệu người. Gates Foundation, một tổ chức từ thiện của Mỹ, tính toán rằng, nếu tiêu diệt bệnh sốt rét sẽ mang lại cho thế giới lợi ích tương đương  2 ngàn tỷ USD đến năm 2040. Sốt rét là một trong những ví dụ tồi tệ nhất mà các bệnh truyền nhiễm có thể tàn phá đời sống con người và nền kinh tế. Nhưng thế giới không chỉ đương đầu với một mình sốt rét.

AIDS từng cướp đi hàng triệu sinh mạng. Sởi, ho gà và tiêu chảy khiến hơn 1 triệu trẻ em thiệt mạng oan uổng mỗi năm. Những bệnh tưởng chừng thông thường như giun sán và muỗi truyền virus như sốt xuất huyết lại trở thành nỗi ám ảnh của nhiều quốc gia đang phát triển.

Bằng nhiều nỗ lực của y tế thế giới, kể từ năm 2000, tử vong do bệnh sởi đã giảm 75%, xuống còn khoảng 150.000 ca. Nhưng WHO đặt ra tham vọng lớn hơn: thanh toán hoàn toàn sởi và một số bệnh dịch khác. Tham vọng này được đặt ra trên cơ sở thành công của việc thanh toán bệnh đậu mùa. Thậm chí, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-Moon cho biết, mục tiêu thanh toán căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS vào năm 2030 có thể sẽ hoàn thành. Ông nói: "Kết thúc đại dịch đe dọa sức khỏe cộng đồng bao nhiêu năm nay là một tham vọng nhưng rất thực tế”.

Tuy nhiên, một số bệnh chưa thể xóa bỏ như bệnh lao, do lây nhiễm "âm thầm" mà không gây ra triệu chứng, gây khó khăn trong chuẩn đoán và điều trị. Nhưng đôi khi chính sự lơ là của y tế khiến một số loại bệnh vẫn còn gây nguy hại cho loài người.

Một danh sách 5 bệnh có thể gây tử vong gồm sởi, quai bị, rubella, giun chỉ và sán dây hầu như không thay đổi kể từ đầu những năm 1990. Trong khi đó, thực tế, các loại bệnh này có thể dễ dàng xoá bỏ.

Viêm gan siêu vi C cũng nên được được đưa vào mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn. Căn bệnh này giết chết nửa triệu người mỗi năm, gây ảnh hưởng đến cả các nước giàu và nghèo. Xóa bỏ 5 bệnh trên cộng với xóa bỏ sốt rét và viêm gan C sẽ cứu sống 1,2 triệu mạng người hằng năm.

Ba động lực lớn củng cố tham vọng này. Đầu tiên là thông tin liên lạc trong ngành y tế đã tốt hơn. Các công nghệ định vị và giám sát dịch bệnh ở các nước nghèo đã được cải thiện mạnh mẽ trong hai thập kỷ qua với sự bùng nổ của điện thoại di động và internet. Thứ hai là công nghệ y tế cũng có những tiến bộ vượt bậc.

Lý do giun chỉ được đưa vào danh sách có thể tiêu diệt tận gốc vì đã có phát minh Ivermectin, một loại thuốc diệt giun vô cùng hiệu quả. Các nhà sáng chế của thuốc này giành được một nửa giải Nobel năm nay cho y học. Kỹ thuật di truyền hứa hẹn có thể tấn công các loài côn trùng và các mầm bệnh với nấm biến đổi gen và vi khuẩn cũng như mở đường cho hàng loạt vắc-xin mới.

Lý do thứ ba là sự thay đổi trong thái độ chính trị của nhiều quốc gia đối với phòng chống dịch bệnh. Chẳng hạn, Chương trình phối hợp Liên Hiệp Quốc phòng chống HIV/AIDS (UNAIDS) đang nỗ lực thực hiện để tiến tới việc chấm dứt căn bệnh thế kỷ AIDS vào năm 2030 bằng cách đưa các dịch vụ dự phòng, điều trị và hỗ trợ tới nhiều người nhất có thể.

Căn bệnh này được đẩy lui hiệu quả khi nhận được sự quan tâm cần thiết của tất cả các chính phủ. Để đối phó với AIDS, mạng lưới mới của phòng khám đã được tạo ra, nhân sự được đào tạo. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, số tiền đầu tư cho việc phòng chống, chữa trị HIV/AIDS tăng đáng kể, từ 5 tỷ USD năm 2001 tới 22 tỷ USD năm 2015.

Một trong những thành công nhất phải kể đến việc giảm tỷ lệ nhiễm ở trẻ tới 58% trong giai đoạn từ 2000 tới 2014. Điều này có được do đảm bảo việc phụ nữ mang thai nhận thuốc đủ để ngăn cản việc lây lan. Tháng trước, Cuba trở thành quốc gia trên thế giới thành công trong việc ngăn chặn lây truyền AIDS từ mẹ sang con.

>Thanh niên châu Phi nhiễm HIV nhiều nhất thế giới

>Viêm gan siêu vi C - Cái chết âm thầm

>Dịch sởi và ba cái máy thở...

>Người nghèo không được bệnh!