Kết thúc của một sự bắt đầu

LAM HỒNG| 11/03/2014 03:47

Khủng hoảng chính trị tại Ukraine lan rộng thành khủng hoảng ngoại giao giữa Nga và phương Tây và nhen nhóm bóng đen của một cuộc chiến tranh lạnh.

Kết thúc của một sự bắt đầu

Khủng hoảng chính trị tại Ukraine lan rộng thành khủng hoảng ngoại giao giữa Nga và phương Tây và nhen nhóm bóng đen của một cuộc chiến tranh lạnh.

Đọc E-paper

Sau khi bị Putin "qua mặt" trong việc đưa quân đội can thiệp vào nội tình của Ukraine, Tổng thống Barack Obama tức tốc họp bàn với giới lãnh đạo phương Tây về phương án trừng phạt Moscow bằng cách hạn chế cấp visa cho những cá nhân và quan chức bị xem là có trách nhiệm hoặc đồng lõa trong việc đe dọa chủ quyền Ukraine.

Ông Obama cũng đã ký sắc lệnh cho phép phong tỏa tài sản các lãnh đạo Nga. Nhưng khi trao đổi với Barack Obama, Tổng thống Nga Vladimir Putin vẫn giữ nguyên lập luận: "Các lãnh đạo Ukraine đã lên nắm quyền bằng một cuộc đảo chính, muốn áp đặt những quyết định phi pháp lên miền Nam và miền Đông Ukraine. Nước Nga không thể làm ngơ trước những lời kêu gọi trợ giúp trong vấn đề này, cho nên đã có hành động để đáp lại những lời kêu gọi đó, theo đúng công pháp quốc tế”. Về phần mình, các dân biểu Nga dọa sẽ tịch biên tài sản các công ty châu Âu và Mỹ trong trường hợp phương Tây trừng phạt kinh tế.

> Nga sẽ trả giá đắt cho hành động quân sự tại Ukraine?

> Ukraine ở ngã ba đường

> Bốn thách thức của Ukraine

> Ông Putin đã nói những gì về tình hình Ukraine?

> Châu Âu có cho Ukraine ăn "bánh vẽ"?

> WB sẵn sàng viện trợ 3 tỷ USD cho Ukraine

Khủng hoảng Ukraine là một lời nhắc nhở về sự biến động và hỗn độn của một thế giới đa cực. Từng kể trong hồi ký của mình, cựu sĩ quan tình báo KGB Putin cho rằng "sự sụp đổ của Liên Xô như một sự sỉ nhục cá nhân". Các nhà quan sát phương Tây nhận định "Putin từ lâu đã đặt ra sứ mệnh của mình là khôi phục lại vinh quang Nga như thời Xô viết".

Dường như sự kiện Ukraine là một trong những hành động thể hiện quyết tâm này của Putin. Trong khi đó, biến cố này lại trở thành các bài kiểm tra xác định chính sách đối ngoại của Tổng thống Barack Obama. Trước khi cuộc khủng hoảng nổ ra, Mỹ đã cố gắng để đàm phán một thỏa thuận với Iran về chương trình hạt nhân, khởi động lại tiến trình hòa bình Trung Đông, vãn hồi trật tự tại Afghanistan, Syria và xoa dịu căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản. Sự bế tắc trong việc tìm ra cách giải quyết sự khác biệt trong vấn đề Ukraine hiện nay có thể làm lu mờ mọi nỗ lực của ông Obama.

Thăm Kiev vào ngày 4/3, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cam kết 1 tỷ USD bảo lãnh vốn vay cho chính phủ lâm thời của Ukraine, trong khi Liên minh Châu Âu đang cân nhắc một gói viện trợ trị giá 15 tỷ USD. Các nhà quan sát nghi ngờ số tiền khổng lồ này khó có thể thuyết phục Putin rút các lực lượng của mình ra khỏi Crimea.

Mặc dù các nhà lãnh đạo châu Âu như Thủ tướng Đức Angela Merkel đã bày tỏ sự thất vọng với Putin nhưng họ cũng không muốn cô lập Nga vì sợ ảnh hưởng tới khả năng cung cấp 30% nguồn khí đốt cho châu Âu. Rất ít chuyên gia cho rằng sẽ nổ ra chiến tranh giữa Nga và phương Tây nhưng rõ ràng khủng hoảng Ukraine đã đánh thức những bóng ma của chiến tranh lạnh.

Ngay cả khi không phải đối mặt với một cuộc chiến tranh, Nga vẫn có thể phải trả một giá đắt cho tham vọng tại Ukraine. Nền kinh tế của Nga trị giá 2 ngàn tỷ USD đang giảm tốc năm thứ tư liên tiếp, tăng trưởng chỉ đạt mức 1,3%. "Không có trừng phạt nào mạnh mẽ hơn đối với Nga là trừng phạt kinh tế”, chuyên gia phân tích Kuchins của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nhận định.

Kể từ đầu năm đến nay, đồng rúp đã giảm 9% so với đồng USD và đây là mức giảm lớn nhất trong số 24 đồng tiền của các thị trường mới nổi. Sự bất ổn ở Ukraine đe dọa điện Kremlin bị mất các khoản đầu tư nước ngoài khi ít nhất 65 tỷ USD đã rút khỏi nước Nga vào năm 2013. Theo Bloomberg News, ít nhất khoảng 8 tỷ USD các khoản vay quốc tế dành cho các công ty Nga có thể bị trì hoãn do Mỹ áp đặt lệnh phong tỏa tài sản và cấm đi lại đối với quan chức Nga.

Chứng kiến quân đội Nga hầu như kiểm soát hoàn toàn Crimea trước sự bất lực của Mỹ và châu Âu, Thượng nghị sỹ Lindsey Graham chỉ trích Tổng thống Obama: "Chúng tôi có một tổng thống yếu kém và thiếu quyết đoán". Có vẻ như Obama đứng trước áp lực phải "động binh" với đối thủ Putin. Nhưng một cuộc chiến tranh lạnh trong tình cảnh hiện nay sẽ rất tốn kém, tạo lỗ hổng trong ngân sách quốc phòng tại thời điểm Lầu Năm Góc đang cố gắng thu hẹp cuộc chiến ở Afghanistan, thu nhỏ kích thước của quân đội và dịch chuyển sang châu Á để ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc. "Một cách thực dụng, chúng ta sẽ cần phải thương lượng và mặc cả với Nga. Hoa Kỳ buộc phải chấp nhận rằng ảnh hưởng của mình là có giới hạn khi không còn vị trí độc tôn như sau năm 1945", giáo sư Joseph Nye, Khoa Chính trị Đại học Harvard, nhận định.

Các tập đoàn lớn của Mỹ như Pepsico, General Electric hay Boeing lo ngại những biện pháp trừng phạt kinh tế Nga có thể gây ảnh hưởng đến họ. Năm 2012, Pepsico đã kiếm được gần 5 tỷ USD tại thị trường Nga. General Electric đang sản xuất các động cơ chạy khí đốt tại hai nhà máy ở Nga, còn Boeing là nhà cung cấp chủ lực máy bay cho các hãng hàng không Nga. Cựu Đại sứ Mỹ tại Moscow Michael McFaul cho rằng các biện pháp trừng phạt kinh tế Nga có thể mang lại kết quả: "Tôi nghĩ là Putin sẵn sàng hy sinh nền kinh tế nếu ông ta quyết sáp nhập Crimea vào Nga".

Cuộc đấu tranh cho tương lai của Ukraine sẽ không thể được giải quyết nhanh chóng mà thực sự chỉ là sự bắt đầu. Căng thẳng có thể nổ một lần nữa khi nước này tổ chức bầu cử vào tháng Năm. Ông Putin có thể không muốn chính thức sáp nhập Crimea và luôn nói rằng Nga không có kế hoạch để làm như vậy.

Nhiều khả năng ông chỉ sử dụng Crimea chỉ là một yếu tố gây mất ổn định để luôn tạo nên sự kiểm soát chặt chẽ của Nga đối với Ukraine trước sự thâu tóm của phương Tây. Nhưng hòa bình vẫn còn hy vọng khi các nhà lãnh đạo Mỹ, châu Âu và Moscow chống lại sự cám dỗ để tái khởi động chiến tranh lạnh. "Ngoại giao không phải là một dấu hiệu của sự yếu kém, mà đúng hơn là sự cần thiết hơn bao giờ hết", Ngoại trưởng Đức Frank - Walter Steinmeier phát biểu.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đọc nhiều
Kết thúc của một sự bắt đầu
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO