Thương cây rau đắng sau hè

Những ai sinh ra và lớn lên ở vùng miệt đồng miền Tây Nam bộ sẽ không quên được mùa tát đìa. Đìa là cái ao nằm ngoài đồng lúa, có thể do hố bom hoặc do người ta đào để nhữ cá.

Sau mùa lúa cuối năm, bà con nông thôn lại rộ lên mùa tát đìa. Khi chủ đìa vừa bắt cá xong phía trước, bọn trẻ ùa xuống phía sau bắt hôi. Bắt hôi là bắt tôm cá còn sót lại. Có khi trúng quả được vài ba con cá lóc đem nướng trui hoặc nấu cháo ăn với rau đắng đất, mọc hai bên mé đìa, là ngon nhất.

Rau đắng đất thân nhỏ như cây tăm, mọc nhiều ờ mé đìa, bờ mương, bờ ruộng, bên hong nhà... Tuy là cây mọc hoang, nhưng rau đắng đất bán có giá hơn các loại rau đắng khác. Rau đắng đất mới ăn thì cảm thấy rất đắng, nhưng ăn một hồi là “bắt ghiền” cái vị đắng đó.

Theo dân gian, rau đắng đất là cây thuốc có vị đắng, tính mát; tác dụng lợi tiểu, nhuận gan, tiêu độc; dùng làm thuốc trị các bệnh về gan mật, vàng da, ngứa, nổi mề đay, u nhọt, ăn uống chậm tiêu.

Các thầy thuốc Đông y chỉ định dùng tươi hoặc khô, sắc lấy nước uống. Thầy thuốc còn dùng rau đắng đất phối hợp với các cây thuốc khác như nhân trần, sài đất, cỏ xước, cam thảo đất, rễ tranh... để làm thuốc trị các bệnh trên.

Cần lưu ý rằng, các loại rau đắng đất hiện nay chỉ dùng làm thuốc theo kinh nghiệm dân gian và các lương y. Về mặt khoa học, rau đắng đất chưa được nghiên cứu đầy đủ, chưa được xem là cây thuốc chính thức trong dược điển Việt Nam và thế giới.

Có điều là rau đắng được người dân ăn hằng ngày và thường nấu lấy nước uống trị bệnh, chưa có biểu hiện nào có hại cho sức khỏe. Ngoài công dụng trị bệnh, các bà, các cô còn dùng rau đắng đất đốt thành tro ngâm lấy nước gội đầu để dưỡng tóc.

Rau đắng đất mà ăn với cháo cá lóc thì quả là khó quên, ngoài vị ngọt của cá đồng, người ta còn nhớ đến vị đắng và giòn của rau cùng câu ca dao ngọt ngào của má ru ta thời nằm võng:

Trái dưa gang sọc dài sọc vắn

Cây rau đắng ngọn trắng ngọn xanh

Anh thương em đắp lũy bồi thành

Trồng cây trái ngọt để dành em ăn.