Khoai biển

Khoai biển là giống khoai tím được bà con ngư dân các làng ven biển Huế trồng ở những khu vườn quanh làng. Những khu vườn đó được canh tác lâu đời, nằm thấp trũng cách khu dân cư mới đến bãi biển.  Bởi thế dù là đất cát trắng ít màu mỡ, lại gần biển mặn; nhưng quanh năm vườn làng biển luôn xanh mát nhờ những mạch nước mát ngọt ngầm tích tụ dưới đất.
Khoai tím là giống khoai lang cổ truyền, thân cây màu tím, vỏ củ khoai màu tím và ruột cũng màu tím. Thực ra khoai tím có thể trồng ở các loại đất khác nhau, nhưng chỉ khi trồng trên đất cát trắng khoai mới cho củ vừa bở lại vừa ngọt, mà nói theo kiểu người dân quê tôi là “ăn ngậm mà nghe”. Người làng biển trồng khoai bằng cách canh tác riêng dựa vào nguồn hải sản dồi dào. Họ dùng xác cá làm phân bón lót cho cây khoai khi mới cắm ngọn và dùng nước xác mắm tưới thường xuyên cho những vồng khoai trong vườn nhà. Nhờ cách chăm bón đặc biệt này mà giống khoai tím vốn đã ngon rồi lại càng thấm đậm hơn khi được trồng trong những khu vườn ven biển.
Đó là chuyện của mấy chục năm về trước. Khoảng những năm đầu thập kỷ 1990 đến nay, ngư dân các làng ven biển không trồng khoai tím nữa khi đời sống ngày càng khá lên. Những vườn khoai, vườn rau bị bỏ hoang và sau này được đào thành hồ nuôi tôm trên cát.
Bây giờ vô siêu thị bạt ngàn khoai lang, món quê đã trở thành đặc sản. Người ngồi ở Sài Gòn, ở Huế ăn khoai lang giống Nhật trồng tuốt trên Tây Nguyên, hay khoai mật đặc biệt của Sapa. Do tiến bộ trong canh tác, giờ có rất nhiều giống khoai lang ngon, nhưng tôi vẫn nhớ hương vị khoai biển quê tôi ngạt ngào.
Mới đây, tôi tình cờ gặp lại những củ khoai biển từ facebook của một cô bé cùng quê. Cô ở làng Hương Lâm cách làng tôi chừng 10 cây số. Làng Hương Lâm không phải là làng ven biển nhưng cũng là một làng cát. Ở đó cũng có những bàu nước trong mát giữa mênh mông rú cát để người dân canh tác vườn tược quanh năm. Họ vẫn còn trồng giống khoai tím mà dân quê tôi thường gọi là “khoai biển”, mới nhìn hình thôi cũng đã thấy nhớ quê rồi...