25 năm: Hành trình off-road của Discovery

TBT Steve Cropley của tạp chí Autocar sẽ nhìn lại 4 thế hệ mẫu xe off-road từng bán được hàng triệu bản của Land Rover.

Đọc E-paper

Để ghi nhanh ngành công nghiệp ôtô Anh đã phát triển ra sao trong 25 năm cuối thế kỷ, bạn không cần nhìn đâu xa ngoài dòng xe do Land Rover cung cấp vào năm 1989, ngay trước khi Discovery trình làng. Vào thời đó, các đại lý chỉ có 2 sản phẩm để chào bán: mẫu Land Rover Defender thân thiện với gia đình và mẫu xe sang hợp thời Range Rover, 2 chiếc xe xếp ở vị trí cách biệt tới mức gần như kỳ cục.

Tình hình không thể kéo dài như vậy, và thực tế là không. Khoảng trống đã được lấp đầy qua nhiều năm và cho tới nay, nó bao gồm 4 mẫu xe chiếm phần lớn số lượng tiêu thụ 425.000 chiếc mà Land Rover đạt được trong năm ngoái. Tuy nhiên, sự thực là bước chuyển mình này bắt đầu với sự trình làng của Discovery, chiếc xe đã bán ra hơn 1 triệu bản.

Cách đây 20 năm, bầu không khí háo hức bao quanh Land Rover khi những bức ảnh chụp bí mật cung cấp thông tin về một mẫu xe ‘dã ngoại’ mới bí ẩn có tên hiệu là Project Jay. Trình làng mẫu xe thứ 3 có vẻ là một bước đi táo bạo đối với hãng xe vẫn đang trong quá trình phục hồi từ những biến động do quốc hữu hóa (năm 1975) và tư nhân hóa (năm 1988), nhưng so với thế giới, Land Rover thực sự đã thụt lùi nhiều năm.

Discovery 1 (1989): Mẫu Discovery đầu tiên, gây bất ngờ bởi hệ thống treo ưu việt với biên độ dài, độ êm ái khi chạy chậm, cabin rộng rãi và thông thoáng, âm thanh của động cơ turbodiesel 2.5L 4 xy-lanh mạnh mẽ với dải vòng tua rộng và bình nhiên liệu 90 lít. Với hệ thống truyền động 4 bánh, đây vẫn là một mẫu xe off-road giàu tính năng

Người Nhật, những người am hiểu thị trường thế giới hơn bất kỳ ai, đã mở rộng lượng tiêu thụ xe Shogun, Patrol, Land Cruiser và Fourtrak. Một phần do những mẫu xe này, và một phần nhờ sự thịnh hành của những chiếc xe 4x4 phong cách như Ford Bronco và Chevy Blazer tại Mỹ, nhu cầu xe off-road đa dụng tăng lên ở châu Âu.

Giữa năm 1983 và 1988, lượng xe 4x4 bán ra tăng cao, từ 80.000 lên 200.000 chiếc. Giờ đây, con số đó có vẻ bình thường, nhưng nó cho thấy sự gia tăng gấp 4 lần trong nhu cầu đối với xe off-road dã ngoại, và vào giữa những năm 1980, ngay cả ban lãnh đạo của Land Rover cũng đã nhận thấy xu hướng này.

Từ “ngay cả” không nhắm đến chê bai những người lãnh đạo ở thời điểm đó. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh quốc hữu hóa, họ đã mất nhiều thời gian hơn mức cần thiết. Mẫu Range Rover đời đầu cần tới 10 năm để sản xuất dưới dạng 4 cửa và 16 năm để trình làng ở Mỹ.

Ngoài ra còn có những sự kiện gây ảnh hưởng khác. Ngay khi dự án Disovery bắt đầu vào năm 1986, hàng trăm người ủng hộ Land Rover đã phản đối kế hoạch bán Land Rover cho GM do Thủ tướng Thacher tán thành. (Họ đứng đầy công viên Hyde Park để biểu tình và tác động lớn đến mức chính phủ đã phải dàn xếp với công ty British Aerospace).

Discovery 2 (1998): Động cơ V8 3.9L đời 1999 trên mẫu xe này dành riêng cho giải đua Camel Trophy. Disco 2 có phần nhô ra phía sau dài hơn và nặng hơn Disco 1 nhưng về cơ bản là giống hệt, ngoại trừ tùy chọn động cơ diesel thông thường là bản 5 xy-lanh nhỏ hơn. Mạnh mẽ, nhưng phía sau bị ảnh hưởng bởi bố trí 7 chỗ

Điều chúng ta không biết lúc đó là Discovery sẽ làm thay đổi cuộc sống ở Land Rover tới đâu. Trái với lịch trình đóng băng của những dự án trước đây, chiếc xe phát triển với tiến độ đáng kinh ngạc. Được dẫn dắt bởi Mike Donovan, công ty đã quyết định mẫu xe dã ngoại bắt kịp thị trường này sẽ cần ứng dụng phần cứng và công nghệ hiện có, vì thế chiếc xe được chế tạo dựa trên các cơ cấu nền tảng của Range Rover. Từ đó trở đi, Discovery đã ra đời trong thời gian kỷ lục, theo quy trình chưa từng có ở Solihull trước đây nhưng ngày nay vẫn còn được sử dụng.

Discovery 4 (2010): Mẫu Disco 3 êm ái và cải tiến với động cơ (tiết kiệm hơn) được nâng lên 3.0L và hộp số tự động ZF 8 cấp giúp tiết kiệm nhiều nhiên liệu hơn. Trang bị điện tử cũng tốt hơn. Dòng chữ ‘Discovery’ vắt ngang ca-pô trên phiên bản mới nâng cấp gần đây này cho thấy ý định của hãng nhằm sử dụng tên gọi này cho một loạt mẫu xe

Ông John Bragg, Trưởng bộ phận chế tạo tại thời điểm đó cho biết: “Discovery là trường hợp đầu tiên chúng tôi tham gia vào nhóm dự án. Nó có hiệu quả hơn hẳn bất cứ thứ gì chúng tôi từng làm trước đây. Một trong các giám đốc đã ví chúng tôi như một đội không cần nhiều tài liệu, bởi mỗi thành viên lưu giữ rất nhiều chi tiết trong đầu họ. Nếu một người ra đi vào thời điểm đó, chúng tôi sẽ gặp đủ mọi rắc rối”.

Hiện tại, nhìn lại mẫu Discovery 1 với vòng đời kéo dài 9 năm từ một khoảng cách vừa phải, có thể nhận thấy rõ ‘tính đúng đắn’ của nó.

Đó là những gì chúng tôi đã làm vào một buổi sáng đầy nắng đầu tháng 2 tại lâu đài Eastnor Castle, gần Ledbury, một dinh thự nguy nga ở vùng đồng quê, nơi phát triển tính năng off-road của mọi chiếc Land Rover ra đời từ năm 1970. Chuyên gia nghiên cứu về các di sản, ông Roger Crathorne, một nhân viên lão thành 50 tuổi, mang đến mỗi mẫu một chiếc trong 4 đời xe Discovery và Steve đã có một cuộc du ngoạn xuôi theo lịch sử của dòng xe.

Họ bắt đầu trải nghiệm với một chiếc Discovery 1 khá tốt. Đây là mẫu xe đầu tiên bán được: một bản diesel lắp động cơ Tdi 200 2.5L quý giá đến từ bộ sưu tập di sản của công ty, chỉ chạy được vài ki-lô-mét và trong tình trạng còn ‘trên cả mới’.

Discovery 3 (2004): Hoàn chỉnh thay đổi cho dòng Discovery; mẫu xe thế hệ thứ 3 lớn hơn và cao cấp hơn hẳn các bản tiền nhiệm. Chiếc xe vẫn sử dụng khung gầm kiểu thang cỡ lớn, nhưng đi kèm hệ thống treo hoàn toàn độc lập, các thiết bị điện tử để tăng độ bám và động cơ diesel V6 2.7L với sự êm ái chưa từng có

Steve cho biết ông vẫn nhớ khá rõ về lễ trình làng mẫu xe này, khi đứng lẫn trong đám đông phóng viên chứng kiến chiếc xe ra mắt tại Triển lãm Birmingham vào năm 1989. Công ty cũng hé lộ chiếc xe ở Frankfurt trước đó vài tuần – trong nỗ lực táo bạo nhằm thách thức các đối thủ quốc tế - nhưng hiển nhiên đây là sự kiện rất quan trọng.

Có lẽ hơi thất vọng một chút khi mẫu xe hãng công bố là một phiên bản 2 cửa (hay 3 cửa, nếu bạn tính cả cửa sau mở kéo sang bên cạnh), sau thời gian phát triển kéo dài 10 năm của Range Rover 4 cửa. Nhưng Land Rover đã tiết lộ mẫu Discovery 4 cửa sẽ ra đời sau đó gần 1 năm.

Chiếc xe lướt qua những ổ gà ở Eastnor với vẻ chậm rãi thoải mái

Để tăng thêm kích thích và che giấu quyết định sử dụng bộ máy Range Rover, lãnh đạo hãng đã giao cho thiết kế sư Jasper Conran tạo ra khoang nội thất mới, một động thái thực sự lôi cuốn trí tưởng tượng của công chúng. Không phải mọi ý tưởng đổi mới của Conran đều được đưa vào sản xuất (chẳng hạn như ông đã hình dung một hộc để kính chống nắng trên vô-lăng), nhưng những chi tiết như vải bọc màu xám – xanh dương mới mẻ và hộc đựng đồ trên bệ điều khiển của xe đã nhận được đánh giá tích cực.

Các nhân viên thiết kế ngoại thất cũng rất xuất sắc. Mặc dù kích thước, trọng lượng, bộ khung gầm, hệ thống treo sử dụng lò xo xoắn và cấu trúc thân xe bên trong làm từ thép đều có nét gần gũi với Range Rover, Discovery vẫn sở hữu bản sắc riêng –một thành tựu quan trọng trong điều kiện hai chiếc xe dùng chung lỗ thông hơi và kính chắn gió. Nhưng mui xe 2 tầng của Discovery, với cửa sổ nóc mang tính cách mạng, đã đem tới cho chiếc xe nét cá tính và dẫn dắt phong cách thiết kế xe kể từ đó.

Về ngoại thất, các hình dán là một chi tiết góp mặt trên xe. Land Rover sử dụng chúng để gợi lên tính hiện đại và tạo nét khác biệt giữa chiếc xe mới và mẫu Range Rover thanh lịch hơn, tuy nhiên chúng không tồn lại lâu bởi khách hàng không ưa chuộng.

Thậm chí sau 25 năm, chiếc xe vẫn gây ấn tượng khi cầm lái. Động cơ turbodiesel công suất 111 mã lực nặng nề ở mẫu xe đời đầu kêu lách cách trong lúc chạy cầm chừng, dường như luôn cho cảm giác yên lòng và ngày nay cũng vẫn vậy.

Gạt cần số ngắn tròn sang số 1 và ký ức về những lần chuyển số làm phát ra âm thanh rền vang như súng trường lập tức ùa về, cùng với tiếng đập của ly hợp biên độ dài. Chiếc Discovery nhẹ nhàng lăn bánh tách khỏi những mẫu xe còn lại và lướt qua những ổ gà ở Eastnor với vẻ chậm rãi thoải mái một cách kỳ lạ tới chừng nào bạn không cần đi vội, dù các kỹ sư thiết kế hệ thống treo ngày nay có lẽ sẽ muốn trang bị cho nó bộ giảm chấn mạnh mẽ hơn.

Chiếc xe còn đem tới nhiều bất ngờ quan trọng hơn. Một trong số đó là dung tích bình nhiên liệu lên tới gần 90 lít, cho phép cỗ xe diesel với công nghệ có phần cũ kỹ này chạy được 966km giữa mỗi lần đổ, giúp nhấn mạnh bản chất sẵn sàng bước vào hành trình mà cái tên Discovery hàm ẩn.

Một bất ngờ khác là cabin với đặc trưng dùng nhiều kính và dài sâu, cùng không gian chuẩn mực. Mẫu Discovery 1 hai cửa có cửa trước ngắn khiến việc ra vào khoang sau khá khó khi so sánh với tiêu chuẩn hiện đại, nhưng ngay khi hành khách đã ngồi vào chỗ, họ sẽ thấy không gian và mức độ thoải mái của khoang sau rất ấn tượng – trên thực tế còn ấn tượng hơn mẫu Discovery 2, xuất hiện vào năm 1998 và sở hữu hàng ghế giữa dồn về trước để dành chỗ cho cặp ghế sau cùng.

Tiếp tục chuyển sang Discovery 2, phiên bản trang bị đặc biệt có cấu hình dành riêng cho cuộc kiểm tra toàn cầu trước đây của Land Rover, giải đua Camel Trophy, một sự kiện vẫn kéo dài cho đến khi nhà tài trợ là công ty sản xuất thuốc lá Nhật Bản không còn được tán thành. Roger Crathorne ngồi bên ghế lái, nhưng ông không ấn tượng với Discovery 2, khoang sau chật chội và phần nhô ra phía sau kéo dài đã cản trở nhiều khả năng off-road của xe.

Từ ảnh trên cùng : Động cơ Tdi 2.5L (Mk1), V8 4.4L (Mk3), TDV6 3.0L (Mk4), V8 3.9L (Mk2)

Tuy nhiên, đây vẫn là một phiên bản lôi cuốn: một chiếc xe số tự động 5 cửa lắp động cơ V8 có phần đầu nặng so với mẫu xe trang bị động cơ Tdi 2.5L 4 xy-lanh nhưng nhiều mô-men xoắn và trơn tru, đi kèm tiếng rì rầm bình thản. Với hộp số tự động 4 cấp, đây là một chiếc xe sang trọng nhưng rất điềm tĩnh, và khát xăng; chính phiên bản này đã khiến bình nhiên liệu lớn của Discovery trở nên cần thiết.

Những người ưa thích động cơ diesel và coi trọng tính tiết kiệm giờ đây có thể chọn bản diesel Td5 2.5L 5 xy-lanh công suất 136 mã lực, có ưu điểm là mô-men xoắn lên tới 300Nm ở vòng tua dưới 2.000 vòng/phút. Ông Crathorne cho biết, động cơ kỳ lạ này cũng bền bỉ như các phiên bản khác, nhưng phụ thuộc nhiều vào các bộ phận điện tử để vận hành đúng hơn các động cơ trước đó.

Steve cho biết trong bài viết này, ông không tập trung vào phần cầm lái Discovery 3 và Discovery 4. Việc này không hàm ý rằng ông không thích hay không coi trọng những mẫu xe đó. Đây là những mẫu xe hiện đại mà Autocar đã viết rất nhiều bài trong những năm gần đây. Nhiều người đã nhiều lần phát biểu rằng Discovery 3 và 4 là những chiếc xe đa dụng quá tinh tế để đưa ra bất kỳ kết luận nào khác.

Hai phiên bản này giới thiệu động cơ diesel V6 theo mức độ xuất sắc và tính tiết kiệm ngày càng tăng – đầu tiên là động cơ 2.7L và sau đó là 3.0L – và nhiều trang bị điện tử để giúp tìm ra độ bám ở những nơi dễ khẳng định là không có nếu quan sát bằng mắt thường.

Tuy nhiên, kiểu dáng xe là một điểm đáng chú ý đối với tôi. Trưởng thiết kế của Discovery 3 là ông Andy Wheel, và ngay từ ngày đầu tiên tác phẩm của ông lộ diện vào cuối năm 2003, tôi đã thán phục những đường gân chạm khắc gọn ghẽ, duyên dáng của nó hơn mọi mẫu SUV khác.

Đấy cũng là lý do tại sao, cho tới nay, đánh giá về khả năng so với mức giá, Discovery 3 vẫn là mẫu xe mà Steve ưa thích trong số 4 phiên bản. Vào năm 2005, ông đã chạy thử một bản màu xanh lá cây trên chặng đường 40.234km và rất nghiêm túc với ý định mua xe. Mọi hoạt động trong chuyến thử xe của Autocar bao gồm một hành trình đầy khó khăn ở Ai-xơ-len và chiếc xe đã vượt qua mà không đòi hỏi quá nhiều nỗ lực.

Đương nhiên, chiếc xe phải được chuyển về từ Ai-xơ-len, và trong khi Steve đang mong đợi xe tới vào một buổi sáng – để thỏa thuận giá mua – thì điện thoại kêu vang và đầu dây là một nhân viên từ Land Rover. Ông ấy nói thẳng rằng: “Tôi e là chiếc Discovery của anh không thể về lại nữa. Có sương mù trên xa lộ M1 vào tối qua. Xe chuyên chở bị văng mạnh và chiếc xe của ông bị rơi khỏi giá trên cùng”.

Nỗi buồn đến với Steve quá bất ngờ. Một thành viên trong gia đình đã ra đi không báo trước. Họ đề nghị những chiếc Discovery khác, nhưng không có cái nào giống thế. Trong một thời gian dài, Steve cho biết ông thích lái mẫu xe khác hơn. Có thể một chiếc Discovery 4 sẽ giải quyết được vấn đề. Có lẽ sẽ rất thú vị khi tìm hiểu.