Người trẻ và những chấn thương tâm lý hiện đại

HỒNG BÍCH| 16/04/2016 06:42

Những người trẻ sẽ đối diện thế nào với những chấn thương tâm lý hiện đại?

Người trẻ và những chấn thương tâm lý hiện đại

Rất lâu sau khi nổi tiếng với loạt bài nghiên cứu những tính xấu của người Việt cách đây hơn 10 năm, tên nhà nghiên cứu văn học Vương Trí Nhàn mới lại xuất hiện trên kệ sách Nhã Nam với tựa sách rất lôi cuốn: Những chấn thương tâm lý hiện đại

Đọc E-paper

Thật sự nếu là tác giả khác, có lẽ tôi không muốn đọc, bởi thời bây giờ nhấp chuột máy tính đọc báo, bạn sẽ cảm nhận về một xã hội tổn thương sâu sắc lắm rồi. Nhưng nhãn quan của Vương Trí Nhàn không chỉ chứa đựng kinh nghiệm của người già, mà còn là tư duy khoa học, xã hội nghiêm túc, một sự soi rọi xã hội với tính triết lý cao.

Ông Vương Trí Nhàn nhớ thời chiến tranh, để vận động thanh niên nhập ngũ, những người lên đường ra chiến trường chưa tốt nghiệp cấp 3 vẫn được nhận giấy chứng nhận tốt nghiệp. Những thanh niên có tiền sự, càn quấy, nếu nhập ngũ lại thành người tốt. Nghĩa là xã hội vận hành tất cả cho mục đích chiến thắng. Ngày nay, giữa bối cảnh xã hội mà luật pháp chưa đủ chặt chẽ, cả xã hội vẫn ngấm ngầm cổ vũ cho tư duy "làm tất cả để chiến thắng", tạo ra vô vàn kẽ hở để nhà nhà "tặc lưỡi" làm quen với những việc làm trái quy định để trục lợi cho bản thân, cho ngành của mình, và vẫn được xem là có công hơn có tội với guồng máy đang vận hành.

Tôi tâm đắc nhất bài phiếm luận "Những tù binh của lợi ích trước mắt" của nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn, trong đó ông viết con người chỉ sống cho giây phút hiện tại, chỉ cần tồn tại và thắng. Con người đang ngày càng mệt mỏi, buông thả, hoặc hung hãn, bất cần, hoặc ôm vào người thứ lý luận của kẻ bị bần cùng hóa: "Mình không ăn, không lấy thì thiên hạ cũng lấy, cũng tham nhũng, cướp giật hết".

Hoặc đề cập triết lý sống mới: "Cả xã hội cũng như cá nhân phải biết kiềm chế sự ham muốn của mình, hay nói cách khác phải có ý chí mạnh mẽ là sản xuất nhiều hơn tiêu thụ”. Đó chính là nước Nhật, một đất nước mạnh mẽ, thần kỳ trong tạo ra của cải, nhưng cũng tạo ra con người cần kiệm, khiêm tốn làm tiền đề chính của sự phát triển.

Trong khi đó, sự tiêu thụ ở người Việt hiện đại giống như "ăn trả bữa", tàn phá hết thiên nhiên, tàn phá cả văn hóa và đạo lý, dẫn đến làm suy sụp hệ thống giáo dục và đạo đức xã hội. Một cái nhìn không lạc quan, nhưng rất nghiêm túc về nền tảng nghiên cứu xã hội học Việt Nam khoảng mươi, mười lăm năm trở lại đây.

Tôi nghĩ, những quan điểm phiếm luận này đặc biệt quan trọng với doanh nhân, những người nắm những phương tiện sản xuất, nắm con người và tạo ra của cải cho xã hội nhiều hơn những người khác trong xã hội.

Chưa hết, ông Vương Trí Nhàn sau các phân tích về xã hội bỗng kết thúc bằng một phiếm luận: "Càng trẻ, chấn thương càng nặng!", đặc biệt trong lối sống thụ động, đặt hết vui, buồn của chính mình trong bàn tay thao túng của kẻ khác vì không có nền tảng tốt trong giáo dục nhân cách. Bạn có lo sợ không khi đọc điều này?

Những người lớn tuổi đã tiếp thu một nền văn hóa truyền thống, ít nhất còn được trang bị nền tảng để bình tĩnh tiếp nhận và chọn lọc cái mới, có sức đề kháng. Vậy những người trẻ sẽ đối diện thế nào với những chấn thương tâm lý hiện đại, như tiêu đề của cuốn sách?

Rất lý thú với lý giải sâu sắc của nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn. Ông nói, suốt thời trung đại, Việt Nam không chế ra được văn tự riêng, phải dùng chữ Hán. Sau này người ta chế ra chữ Nôm, có khác đi, nhưng ác nỗi muốn biết chữ Nôm phải giỏi chữ Hán. Nghĩa là gì? Ông cho rằng chính các nhà nho xưa muốn thế, nếu học chữ dễ dàng thì ai cũng học được cả, còn gì là một tầng lớp đặc quyền đặc lợi, tìm ra thứ chữ dễ học, trao cần câu cơm cho người khác à, đâu dễ và không đời nào họ chấp nhận.

Đặc quyền đặc lợi cho riêng một tầng lớp luôn ám ảnh tâm lý xã hội hiện đại. Mình thành công trên sự thất bại của người khác. Mình có đời sống tốt trong các khu đô thị nhà giàu riêng mới thấy sung sướng. Mình đi ô tô trên con đường đông nghẹt xe máy mới thấy thoải mái. Cả xã hội đang hoang mang với chuyện thực phẩm nhiễm độc thì một bộ phận người ung dung khoe khoang sử dụng rau và thịt đưa từ nước ngoài về. Cái tâm lý nguy hiểm đó, nhân cách méo mó ở đó, chứ không đâu xa lạ!

>Giới trẻ và văn hóa hưởng thụ

>Đẹp kiểu Hàn thành chuẩn mực cho giới trẻ Việt?

>Nghịch lý chi trả của người Việt

(0) Bình luận
Nổi bật
Đọc nhiều
Người trẻ và những chấn thương tâm lý hiện đại
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO