Ai cần visa khi du hành hải ngoại?

Mô hình du lịch/lữ hành theo từng đoàn từ vài chục đến vài trăm khách đã chính thức ra đời được hơn 150 năm (ngày 26/6/1863, một đoàn khách Anh sang Pháp, đến Thụy Sĩ). Ngày nay nhờ có toàn cầu hóa, chính sách bầu trời rộng mở, phi biên giới ở một vài khu vực, nhờ có sự bùng nổ của các loại hình vận chuyển, nhất là các hãng bay giá vé rẻ, nên cư dân địa cầu tha hồ du lịch. Thế nhưng vẫn còn một rào cản quan trọng là... visa!

Đọc E-paper

Cách nay hơn một năm, từ Bangkok bay về TP.HCM, chúng tôi đọc được một bài xã luận hấp dẫn đăng trên nhật báo The Nation. Tác giả bài báo, một người Thái, nhận xét Thái Lan tuy là một trong những điểm đến hàng đầu châu Á với hơn 20 triệu du khách/năm nhưng công dân Thái Lan không được nhiều nước niềm nở đón chào. Trên hộ chiếu của họ vẫn đòi hỏi phải có thị thực (visa) nếu muốn nhập cảnh du lịch ở rất nhiều quốc gia.

Rồi tác giả ấy lấy ví dụ về Đài Loan, tuy chẳng phải là một quốc gia độc lập, không được nhiều quốc gia chính thức nhìn nhận, nhưng người dân xứ Đài có thể chu du thật nhiều nước mà không cần visa.

"Tại sao lại có sự đối xử phân biệt như vậy giữa Đài Loan và Thái Lan?", tác giả nêu vấn đề và lý giải: Trong nhiều yếu tố, sức khỏe tài chính và thu nhập đầu người là khá quan trọng. Có thể yếu tố này còn "nặng ký” hơn cả yếu tố vị thế chính trị, tầm ảnh hưởng ở mức khu vực, toàn cầu.

Thực tế là từ năm 1992 đến nay, tổng sản lượng nội địa của Đài Loan - Trung Quốc tăng trung bình mỗi năm 4,5%, dẫn đến trái ngọt thu nhập bình quân đầu người từ 9.116 USD hồi năm 1992 tăng lên 19.762 USD vào năm 2012. Còn thu nhập bình quân đầu người ở Thái Lan hiện nay vẫn dưới mức 10.000 USD.

Bảng chỉ số các nước được nhiều - ít miễn trừ thị thực nhập cảnh 2013 (Visa Restrictions Index) vừa mới được Công ty Tư vấn Henley & Partners công bố hồi đầu tháng 10/2013 cho thấy: Tính đến thời điểm tháng 7/2013, người xứ Đài được tự do nhập cảnh du lịch ở 130 quốc gia và vùng lãnh thổ; Thái Lan chỉ được miễn điều kiện này ở 68 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Trở lại thời điểm năm 2006, khi Henley & Partners lần đầu tiên công bố bảng chỉ số giới hạn visa này, người dân Đài Loan mới được miễn thị thực vào gần 50 quốc gia, Thái Lan là gần 30.

Một phát ngôn viên của Henley & Partners nhận xét: "Trong thế giới toàn cầu hóa ngày nay, việc giới hạn visa là một công cụ quan trọng để mỗi chính phủ kiểm soát sự dịch chuyển của công dân ngoại quốc qua các biên giới".

Và nhấn mạnh thêm rằng: "Visa là một đòi hỏi căn bản của hầu hết mọi quốc gia, đồng thời yêu cầu phải có visa hoặc miễn trừ visa đối với công dân nước nào cũng nói lên vị thế của đất nước ấy trong cộng đồng các quốc gia".

Một báo cáo của Tổ chức Du lịch Thế giới từng cho biết, có đến 3/4 tổng cư dân thế giới cần phải xin được visa nhập cảnh các nước châu Âu.

Nhưng nhìn chung, công dân châu Âu được miễn trừ visa vào nhiều nước nhất. Xếp đầu bảng với việc được miễn thị thực vào 173 nước và vùng lãnh thổ là nhóm 3 quốc gia châu Âu gồm: Anh, Phần Lan và Thụy Điển. Còn trong 20 nước được hưởng miễn visa nhiều nhất thì có đến 16 nước Bắc Âu, Tây Âu.

Công dân Mỹ được tự do nhập cảnh, không đòi hỏi visa vào 172 nước (bằng với công dân các nước Đan Mạch, Đức và Luxembourg), thế nhưng chính quyền Liên bang Mỹ cho đến nay chỉ duyệt miễn visa cho công dân của khoảng 40 nước và vùng lãnh thổ.

Chắc chắn bạn sẽ thắc mắc công dân Việt Nam được miễn thị thực vào bao nhiêu nước và vùng lãnh thổ trên thế giới? Theo báo cáo của Henley & Partners, câu trả lời là 45, kém hơn công dân ở 8 nước khác cùng khối ASEAN (xem box). Với thu nhập bình quân hơn 60.000 USD, người Singapore được đón tiếp không cần visa vào 167 quốc gia.

Khách lữ hành trả phí cao nhất!? Hiện nay, mỗi khi cất cánh bay ra nước ngoài, công dân Anh phải trả khoản phí gọi là Passenger Departure Duty (PDD) thuộc hạng cao hạng nhì thế giới (theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, kỷ lục phí sân bay cao nhất thuộc về Chad ở châu Phi). Có nhiều khả năng từ đầu năm 2014, khi khởi hành từ các sân bay lớn ở London (Heathrow, Gatwick), mỗi người Anh phải trả thêm 28 bảng Anh và khi trở về nộp thêm 28 bảng Anh. Và mọi hành khách ngoại quốc cũng thấy phí PDD tăng cao hơn khi bay ra khỏi nước Anh. Đường bay nối London (sân bay Gatwick) với Hà Nội, TP.HCM do Vietnam Airlines khai thác liệu có nguy cơ bị vắng khách?

Nhưng người Việt có thể tự an ủi vì còn khá hơn công dân của nhiều nước khác, chẳng hạn như người Afghanistan chỉ được 28 nước miễn cho khoản visa, xếp cuối bảng Visa Restrictions Index 2013 (gồm có tổng cộng 219 nước và vùng lãnh thổ).

Cùng chỉ được miễn trừ visa vào 44 nước là công dân các nước Cameroon, Cộng hòa Congo, Jordan, Rwanda và Trung Quốc.

Tuy nhiên, có thể tin rằng, với thu nhập tăng cao, số lượng công dân Trung Quốc đi du lịch nước ngoài tăng mạnh nên sẽ có nhiều nước thôi đòi họ phải có visa nhập cảnh.

Mấy năm gần đây, nhiều đoàn du lịch/lữ hành các nước châu Âu, châu Á, Trung Đông đã đến Việt Nam giới thiệu danh thắng, địa chỉ du lịch.

Câu hỏi mà họ thường nghe là: "Du khách Việt nay rất thích đi nhưng không dễ xin được visa nhập cảnh vào nước các bạn, các bạn có thể hỗ trợ gì được không?".

Và họ thường trả lời rằng: "Nếu mỗi năm lượng khách Việt đến đất nước chúng tôi tăng nhiều hơn thì chắc chắn chúng tôi có lý do để tích cực lên tiếng vận động bãi bỏ yêu cầu visa".

Công dân Việt cùng công dân nhiều nước không được hưởng nhiều biệt đãi miễn visa là vấn đề không chỉ có nguồn gốc từ tài chính mà còn vì vấn đề "overstay", tức trốn ở lại.

Chẳng hạn như công dân Ấn Độ, năm 2010 được miễn thị thực vào 50 quốc gia, năm nay mới được thêm 2 nước dành cho ưu đãi này.

Vì lâu nay luôn có nhiều du khách Ấn đến Anh rồi ở lại mãi không về nên cách đây vài tháng, Bộ Nội vụ Anh đã thông báo có thể sẽ buộc công dân Ấn ký quỹ 3.000 bảng Anh thì mới cấp visa.