Hành hương Bethlehem xưa và nay

Khi ánh dương còn nhập nhoạng, chúng tôi bước ra khỏi chiếc Boeing 777-200ER của Hãng El Al Israel (bay từ Hông Kông đến Sân bay Quốc tế Ben Gurion, ngoại ô Tel Aviv, Israel). Như hàng triệu du khách hằng năm từ khắp nơi đổ về Bethehem (người Việt quen gọi là Bê-lem) hành hương, viếng Nhà thờ Giáng sinh ở Quảng trường Máng Cỏ, chúng tôi cũng chỉ có một cách duy nhất để đến được nơi đó.

Đọc E-paper

Trước hết là đến Tel Aviv bằng máy bay, rồi đi xe đến thành cổ Jerusalem. Sau đó mới di chuyển đến gần biên giới, đổi từ xe thùng hiệu Mercedes đời mới sang xe thùng hiệu Volkswagen đời xưa. Kế đó là vượt qua hai, ba hàng rào, kiểm tra an ninh, bức tường cao 8 mét rồi mới tiến vào được Bờ Tây, lãnh thổ của Palestine. Bethlehem, nơi Con Thiên Chúa giáng sinh làm người cách nay hơn 2.000 năm, nay ở Bờ Tây.

Chợt nghĩ, vào những ngày xa xưa ấy, ông Thánh Giu-se và Đức bà Maria khi từ Galilee về Bethlehem thuộc miền Judea phía Nam để khai báo hộ khẩu theo lệnh điều tra dân số của Hoàng đế La Mã Cesar Augustus nào có máy bay, tàu lửa, xe hơi để di chuyển. Thậm chí, theo các nhà nghiên cứu, họ còn không có điều kiện để đi ngựa vì ngựa là phương tiện vận tải đắt tiền, không hề phổ biến trong xã hội thời ấy. Có thể họ ngồi trên lưng lừa nhưng có nhiều khả năng hơn cả là họ đã đi bộ. Cần nhớ là khi ấy Đức bà đã rất nặng nề, cận ngày sinh nở.

Đối với du khách đến từ phương xa, toàn cảnh Bethlehem hôm nay, tuy cách Jerusalem chỉ vài cây số, nhưng vẫn chỉ là những cánh đồng nhiều đá, nhiều sỏi, trông có vẻ khô cằn. Và sau khi loại bỏ những dấu hiệu của thời hiện đại như đường nhựa, cột điện, cửa hàng với bảng hiệu... thì cuộc sống nơi đây dường như không khác gì lắm với thời Chúa Giê-su giáng trần. Nhưng đối với người dân địa phương, đây là vùng đất lành, màu mỡ đã sản sinh thật nhiều cây ô-liu, cây nho, cây chanh, cây cam, cây chà là và những loại cây cho hạt khác từ hàng ngàn năm qua.

Ở quanh Bethlehem vẫn còn những ngôi làng sống chủ yếu bằng nghề nông. Thời xưa, người Do Thái tại đây trò chuyện với nhau bằng tiếng Aram, chỉ có những gia đình khá giả, quý tộc mới sử dụng thêm tiếng Hy Lạp vì đây là ngôn ngữ của giới La Mã thống trị. Chắc chắn số người có học thức theo như cách chúng ta hiểu ngày nay là rất ít. Bọn trẻ chăn cừu trên cánh đồng gần nơi Chúa sinh ra, chắc cũng đã hét mừng bằng tiếng Aram khi được các thiên thần báo cho tin vui Đấng cứu thế đã đến.

Nơi Chúa sinh ra làm người, Bethlehem - Ảnh: P.Ng.Dũng

Thăm Nhà thờ Chúa Giáng sinh, cúi rạp mình xuống đặt nụ hôn lên ngôi sao đánh dấu nơi Chúa hài đồng đã nằm những giờ phút đầu tiên trong thân xác con người, bạn sẽ ngạc nhiên khi phát hiện vô vàn những chiếc đèn dầu treo khắp nơi. Và câu chuyện ba vua cũng trở lại trong ký ức vì lần mò đi đâu trong đêm ai cũng cần có ánh sáng soi chiếu. Năm xưa, các vị này đi theo ánh sáng của ngôi sao David đến tận Bethlehem.

Thực ra ba nhân vật từ phương Đông tìm đến thăm Chúa hài đồng chẳng phải là những vị vua của các miền Saba, Sheba, Tarsus. Đúng ra họ là những nhà thông thái, nhà chiêm tinh và nhà y khoa. Và cũng có thể chẳng phải chỉ có ba vị với tên là Balthazar, Gaspard và Melchior mà là 12 vị. Khi sống trên ngọn núi Vauls ở Persia (tức Ba Tư, tức Iran ngày nay), nhóm này đã trông đợi từ rất lâu một tin vui lớn được chỉ báo qua sự xuất hiện của một vì sao mới. Điều này được viết trong cuốn sách của Seth mà tác giả được cho là Thánh John Chrysostom (tức Thánh Yoan Kim Khẩu) hồi thế kỷ IV sau Công nguyên.

Cũng có thể họ chẳng phải là những nhà thông thái đến từ Persia với những hộp quà đựng vàng, mộc dược và nhũ hương. Theo một tài liệu cổ khoảng 1.700 năm tuổi mới tìm thấy trong kho tàng ở Tòa thánh Vatican, họ là con cháu của Seth, người con trai thứ ba của ông Adam và bà Eva và họ đến từ tận nước "Shir". Và theo những văn bản cổ xưa khác, "Shir" chính là... Trung Quốc! Theo các nhà nghiên cứu, từ ngàn xưa đã có một con đường, gọi là Con đường Spices, xuyên qua sa mạc, núi đồi nối kết Bethlehem với Trung Quốc.

Chỉ có ba nhà chiêm tinh hay nhiều hơn, họ đến từ Ba Tư hay từ Trung Quốc? Sẽ chẳng bao giờ rõ được nhưng có điều chắc chắn là Thánh Giu-se và Đức bà Maria đã phải đi bộ những chặng đường thật dài ngày này qua tháng nọ. Khác hẳn chúng ta ngày nay từ nước này sang nước khác dùng máy bay, xe hơi đi thật nhanh lẹ, dễ dàng đến hành hương Đất Thánh Israel để lần theo bước chân của Chúa Giê-su năm xưa. Giới chức năng Tel Aviv cho biết, trong 11 tháng đầu năm 2015 đã có 1,4 triệu khách hàng hương từ mọi nơi tìm đến Bethlehem.

Cảnh đồi đá khô cằn, hiu quạnh

Thời hiện đại ngày nay, đi đâu cũng có máy móc phục vụ nhanh lẹ, thử hỏi có bao nhiêu khách hành hương nhớ rằng, ngày xưa, Chúa Giê-su, chào đời tại Bethlehem, miền Judea phương Nam, nhưng lớn lên ở Nazareth, miền Galilee phương Bắc và trong suốt ba năm liền đã liên tục đi rao giảng từ miền Bắc ngang qua miền Trung Samari xuống đến tận miền Nam và đến cả những địa danh nay thuộc Nam Lebanon.

Một vài nhà nghiên cứu, chỉ dựa vào những ghi chép trong bốn cuốn Kinh Thánh Tân Ước, đã đưa ra được con số 4.800 km. Đây là tổng chiều dài hành trình Ngài đã đi bộ trong ba năm giảng đạo. Còn trong cả quãng thời gian khoảng trên 30 năm sống kiếp người, Ngài đã đi bộ trên 33.600 km. Đi bộ trong hoang mạc trong thời tiết nóng bức mùa Hè và cả trong khí trời giá lạnh mùa Đông.

Trời thật nóng và trời thật lạnh, du khách hàng hương hôm nay vẫn có thể cảm nhận được. Và chắc chắn họ cũng ngỡ ngàng khi đứng trước cảnh đồi cát bạt ngàn, vườn đá rộng khắp, lác đác vài ba túp lều của người chăn cừu, chăn dê. Xa xa, xuất hiện một cụ già ngồi trên lưng con lạc đà chậm chạp từng bước một. Khách hành hương chăng? Không phải, ông ta quanh năm trực nơi đây, đón khách hành hương chụp ảnh với lạc đà và cho ông vài ba đồng shekel. Hẳn bạn phải thắc mắc câu hỏi "làm sao mà sống nổi nơi này?".

Ấy thế mà từ lâu lắm rồi, vùng đất thánh này vẫn thu hút đám đông khách hành hương. Thời Trung cổ ở các nước phương Tây, giới quý tộc, giới khá giả thường rủ nhau hành hương đến Palestine vì sau chặng đường dài, cầu nguyện ở nơi thánh thiêng sẽ giúp xóa được tội lỗi đã phạm hoặc trị được những căn bệnh khó chữa. Và cũng có những người giàu có thuê người nghèo đi hành hương chuộc tội thay cho mình!

Vượt đường xa (gần 5.000km nếu từ Anh đến Bethlehem, Jerusalem), vượt biển cả, đến nơi rồi trở về với vài kỷ vật mua được nơi Đất Thánh, thường là một huy hiệu bằng kim loại, khách hành hương trở thành nhân vật nổi tiếng ở địa phương.

Hồi ấy, họ nào có máy bay, xe lửa, xe hơi. Cũng chẳng có khách sạn với phòng gắn máy điều hòa không khí, nhà hàng với vô vàn món ăn thơm ngon. Nhưng người xưa lẫn người nay đều một lòng ao ước trong đời một lần đến được Đất Thánh, một lần được tận mắt trông thấy "Bê-lem, Judea, vùng đất đã có diễm phúc được nhìn thấy Chúa sinh ra làm người".

>Hành hương về núi Popa

>Hành hương trên bán đảo Sinai

>Hành hương đến những vùng đất thánh