Xuất xứ địa lý nước mắm Phú Quốc: Được bảo hộ vẫn lo

Nước mắm Phú Quốc là sản phẩm đầu tiên của các nước khu vực Đông Nam Á được Liên minh Châu Âu (EU) công nhận và bảo hộ xuất xứ địa lý. Thế nhưng, cơ hội này đang bị các doanh nghiệp (DN) nước ngoài và cả DN trong nước "lạm dụng", và EU phải tiếp tục nỗ lực bảo vệ thương hiệu này của Việt Nam.

Đọc E-paper

Thương hiệu nước mắm Phú Quốc sẽ tiếp tục được quảng bá tại thị trường EU

Bảo hộ vẫn lo

Năm 2001, nước mắm Phú Quốc được bảo hộ chỉ dẫn địa lý (CDĐL) trong nước. Tháng 10/2012, nước mắm Phú Quốc tiếp tục được bảo hộ về CDĐL tại châu Âu. Đây là sản phẩm đầu tiên của nước ta được bảo hộ tại châu Âu, đưa Việt Nam trở thành một trong 5 quốc gia ngoài châu Âu có sản phẩm được bảo hộ CDĐL tại thị trường này.

Theo ông Simon Morton, Ban Hợp tác và Phát triển Phái đoàn EU tại Việt Nam, khi nước mắm Phú Quốc được bảo hộ tên gọi địa lý tại châu Âu, các loại nước mắm sản xuất và đóng chai ở nơi khác sẽ không được kinh doanh, buôn bán tại thị trường này với tên gọi nước mắm Phú Quốc. Đây là cơ hội để DN Việt Nam gia tăng sản lượng nước mắm xuất khẩu vào thị trường châu Âu.

Thế nhưng, điều đáng buồn là sau hơn một năm được bảo hộ, nước mắm Phú Quốc vẫn đang gặp khó tại thị trường này. Tại các nước châu Âu, nước mắm nhái Phú Quốc đến từ Thái Lan, Hồng Kông đang hiện diện trong nhiều siêu thị của EU.

Theo bà Nguyễn Thị Tịnh, Chủ tịch Hội Nước mắm Phú Quốc, mặc dù nước mắm Phú Quốc đã được trao chứng nhận tên gọi xuất xứ "Phú Quốc" được bảo hộ CDĐL trên lãnh thổ 28 nước thành viên EU nhưng tình trạng nước mắm Phú Quốc với "made in Thailan", "made in Hongkong" vẫn đang tồn tại tại đây, cạnh tranh với hàng Phú Quốc chính hiệu.

Mỗi năm, sản lượng nước mắm Phú Quốc đạt 20-25 triệu lít, nhưng mới chỉ có 4 DN nước mắm Phú Quốc xuất khẩu sang EU và một số nước châu Á với khoảng 10%-12% tổng sản lượng.

Ngoài nước đã vậy, trong nước, các DN sản xuất được cấp chứng nhận bảo hộ CDĐL Phú Quốc cũng gặp khó. Hiện tại, có chưa đầy 20% nước mắm chính hiệu Phú Quốc được bày bán trên thị trường và hơn 80% còn lại là nước mắm Phú Quốc nhái (không sản xuất, đóng chai tại Phú Quốc).

Bà Hồ Kim Liên, Giám đốc Doanh nghiệp nước mắm Khải Hoàn (một trong 70 DN được cấp CDĐL Phú Quốc), cho biết, số nước mắm đạt CDĐL rất ít, chiếm 50% tổng sản lượng nước mắm Phú Quốc và chỉ 5% nước mắm chính hiệu Phú Quốc được đóng chai tại nơi này.

Theo số liệu từ Hội Nước mắm Phú Quốc, hiện tại, huyện đảo Phú Quốc có gần 100 DN sản xuất nước mắm với sản lượng 20 - 25 triệu lít/năm. Nhưng điều đáng nói là hơn 80% lượng nước mắm sản xuất tại đây được bán làm nguyên liệu cho các DN, cơ sở nước mắm khác trong cả nước.

Một trong những lý do khiến nhà sản xuất chấp nhận bán thô vì nước mắm đóng chai tại Phú Quốc có giá cao hơn nhiều so với nước mắm Phú Quốc đóng chai tại nơi khác. Theo các DN sản xuất nước mắm Phú Quốc, nước mắm được chế biến từ 2 nguyên liệu là cá cơm và muối.

Thế nhưng, khi bán cho các DN trung gian sẽ được pha chế thêm nước và phụ liệu rồi đóng chai. Đây chính là khâu dễ làm suy giảm chất lượng và ảnh hưởng nhiều đến thương hiệu nước mắm Phú Quốc.

Xây dựng thương hiệu chung

Không thể phủ nhận, với chứng nhận bảo hộ CDĐL trong nước và châu Âu, nước mắm Phú Quốc sẽ có nhiều cơ hội để mở rộng thị trường. Bà Nguyễn Thị Kim Dung, Phó giám đốc Công ty Nước mắm Thanh Hà, cho biết, trước đây, sản phẩm của Công ty chủ yếu tiêu thụ nội địa nhưng sau khi có CDĐL nước mắm Thanh Hà đã xuất khẩu sang châu Âu với mức tăng trưởng 10 - 12%/tháng.

Bên cạnh đó, những thị trường khó tính như Nhật Bản cũng đã tiếp nhận nước mắm Phú Quốc. Thế nhưng, trên thực tế, dù đã 13 năm nước mắm Phú Quốc được bảo hộ CDĐL ở Việt Nam và 2 năm được bảo hộ tại châu Âu nhưng rất ít người biết được về bảo hộ này và việc xâm phạm bảo hộ CDĐL xảy ra tràn lan.

Trước mắt, để giải quyết tình trạng nước mắm Phú Quốc nhái, Bộ Công Thương, UBND tỉnh Kiên Giang cùng với Phái đoàn EU tại Việt Nam đã tổ chức tuyên truyền, tăng cường kiểm tra kiểm soát việc sử dụng CDĐL của sản phẩm này nhằm bảo vệ thương hiệu nước mắm của tỉnh Kiên Giang.

Trong đó, "liên minh" này đã tổ chức các tuần lễ truyền thông CDĐL Phú Quốc cho nước mắm Phú Quốc tại một vài tỉnh, thành. Trước ngày 30/7, tất cả các sản phẩm CDĐL đưa ra thị trường phải sử dụng nhãn mác mới về CDĐL. Từ ngày 1/8 sẽ kiểm tra việc thực hiện này và mức phạt các hành vi xâm phạm bảo hộ CDĐL có thể lên đến 500 triệu đồng, trường hợp nghiêm trọng sẽ truy tố hình sự.

Ông Simon Morton, cho biết, ngoài những chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức sản phẩm nước mắm Phú Quốc có CDĐL tại Việt Nam, Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam sẽ tổ chức xúc tiến thương mại và đầu tư ở ba thành phố lớn tại châu Âu trong thời gian tới. Chương trình sẽ lồng ghép để quảng bá thương hiệu nước mắm Phú Quốc tại châu Âu.

Ông Huỳnh Quang Hưng, Phó chủ tịch UBND huyện Phú Quốc, cho biết, hiện Phú Quốc đã có đường bay thẳng từ Nga. Đây là điểm thuận lợi để quảng bá và xuất khẩu nước mắm Phú Quốc trong thời gian tới.

Hiện Phú Quốc đang rà soát lại quy hoạch, xây dựng khu sản xuất nước mắm tập trung tại Phú Quốc. Đây không chỉ là làng nghề sản xuất, cung cấp nước mắm Phú Quốc mà còn là một điểm đến trong các tour du lịch Phú Quốc.