Nâng cao chất lượng cá tra xuất khẩu

Theo Khoa Thủy sản Trường Đại học Cần Thơ, chất lượng cá tra nguyên liệu phụ thuộc vào chất lượng thức ăn, thuốc và hóa chất, môi trường ao nuôi và kỹ thuật nuôi.  

Đọc E-paper

Những rủi ro về an toàn thực phẩm mà công đoạn nuôi cá tra khó quản lý được là thức ăn, thuốc và hóa chất không đạt tiêu chuẩn (chứa chất cấm sử dụng hoặc vượt mức cho phép). Nguồn nước bị ô nhiễm từ chất thải công nghiệp, nông dược hay nước thải sinh hoạt cũng ảnh hưởng đến chất lượng cá tra nuôi.

Bên cạnh đó, sự không tuân thủ các quy định về kỹ thuật nuôi cũng có thể gây ra những rủi ro lớn về an toàn vệ sinh thực phẩm. Những rủi ro này có thể dẫn đến kết quả sản phẩm không đạt tiêu chuẩn các nước nhập khẩu do sự tồn lưu của kháng sinh, hóa chất và nông dược.

Các loại thuốc và hóa chất thường được tìm thấy trong cá tra là Ivermetic, Neomycin, Chloraphenicol, các Quinolones khác, Ciprofloxacin, Enrofloxacin, Doxycyline, Malachite Green, Trifuralin và Chlopyrifos.

Chất lượng sản phẩm đầu ra phụ thuộc vào trình độ kỹ thuật, trang thiết bị cũng như mức độ nghiêm ngặt của quy trình sản xuất. Chế biến là khâu có nhiều công đoạn mà sản phẩm có thể bị phơi nhiễm các vi sinh vật, các loại thuốc, hóa chất sử dụng tẩy rửa, thanh trùng nhà máy, trang thiết bị hay việc sử dụng các phụ gia quá mức cho phép cũng như bao bì không đạt chuẩn.

Năm 2014, có 19 trường hợp phát hiện tồn lưu semicarbarzide (chất chuyển hóa của Nitrofurazone) trên cá tra, trong khi kháng sinh nhóm nitrofuran không được phổ biến lại sử dụng trong nuôi cá. Kết quả kiểm tra từ nhà máy cho thấy có sự nhiễm kháng sinh này chủ yếu do nhiễm từ các loại hóa chất sử dụng trong ngâm quay tăng trọng hay thuốc khử trùng sử dụng trong nhà máy chế biến.

Sản phẩm từ cá tra có nguy cơ không bảo đảm an toàn trong quá trình thu hoạch, chế biến, bảo quản do vi sinh vật Salmonella, Listeria spp, Escherichia coli, Vibrio chorela, Enterobacteriaceae và Aerobic mesophiles và các chất không khai báo E 330 - axit citric. Sản phẩm bị phơi nhiễm các tác nhân trên cũng có thể do khâu đóng gói.

Hơn 10 năm qua, chất lượng về an toàn vệ sinh thực phẩm trong quá trình nuôi, chế biến bảo quản thủy sản ngày càng được cải thiện nhờ những thông báo, cảnh báo và loại bỏ hàng hóa tại cửa khẩu, trong đó sản phẩm từ cá tra là 184 trường hợp và bị loại tại cửa khẩu là 42%. Nếu giảm được sản phẩm bị loại, giá thành sản xuất sẽ giảm đáng kể.

Từ năm 2012 đến nay, các nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm từ cá tra đã giảm nhưng rủi ro mới xuất hiện là nitrofuran, nitrofurazone được cảnh báo với tần suất cao.

Muốn xuất khẩu thành công cũng như được thị trường trong nước chấp nhận, các sản phẩm từ cá tra phải tuân thủ các quy định chuẩn mực về an toàn vệ sinh thực phẩm của các quốc gia và vùng lãnh thổ nhập khẩu. Các quy định này ngày một nghiêm ngặt hơn nhằm đảm bảo sức khỏe người sản xuất, tiêu dùng, sức khỏe động vật nuôi và bảo vệ môi trường tự nhiên.

Theo yêu cầu của thị trường những nước nhập khẩu thì doanh nghiệp nuôi và sản xuất sản phẩm từ cá tra phải đạt các tiêu chuẩn thương mại, tối thiểu phải đảm bảo sản phẩm sạch và an toàn thực phẩm. Đối với thị trường trong nước thì việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAP là cần thiết.

Mặc dù nuôi cá tra theo tiêu chuẩn chứng nhận quốc tế có chi phí cao hơn, như chi phí nâng cấp cơ sở hạ tầng, chi phí thuê tư vấn đánh giá tác động xã hội, đánh giá tác động môi trường, chi phí thức ăn và chi phí đánh giá chứng nhận (trung bình 100 triệu đồng/trang trại/lần đánh giá duy trì giá trị trong 2 năm) nhưng các trang trại vẫn áp dụng vì thị trường quốc tế đòi hỏi và vì những lợi ích như đã phân tích ở trên.

Vì vậy, cần có những tác động tích cực từ các doanh nghiệp cũng như các nhà quản lý địa phương để cá tra xuất khẩu đạt các tiêu chuẩn thương mại.

Quá trình sản xuất và kinh doanh cá tra phát triển theo hướng bền vững cần phải có giải pháp cụ thể. Muốn vậy, đòi hỏi ý thức cao của người nuôi và doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cũng như sự quan tâm hơn nữa của ngành chức năng trong việc tăng cường kiểm soát và kiểm tra các cơ sở mua bán thuốc, hóa chất và thức ăn cũng như việc sử dụng thuốc và hóa chất cấm ở các cơ sở nuôi và chất lượng sản phẩm ở các nhà máy chế biến xuất khẩu, các quy định chuẩn mực về an toàn thực phẩm cần được minh bạch.

Đồng thời những quy định phi chuẩn mực cần được xác định rõ nhằm đưa ra tiêu chuẩn giống nhau (hay có khả năng đồng công nhận cao) và tiến hành đồng công nhận trong tương lai gần, tránh có quá nhiều nhãn hiệu chứng nhận với nguyên tắc giống nhau và thực hiện một cách minh bạch.

>Bi kịch cá tra và cơ hội M&A

>Gỡ khó cho xuất khẩu cá tra

>Siết trọng tải, doanh nghiệp thủy sản gặp khó